Category: भाषा/ संस्कृती

नेपाल सम्वत् ११४४, ञलाथ्वः १४ (१ असोज, २०८१) मंगलबार, बाँपीझ्याला । कन्या अर्थात् आश्विन सङ्क्रान्तिका दिन आज कालिगडहरुले विश्वकर्माको पूजा आराधना गरी विश्वकर्मा दिवस मनाउँदैछन् । विभिन्न कलकारखानामा विश्वकर्मा भगवानको बालुवाको मूर्ति वा तस्वीरमा विधिपूर्वक पूजा आराधना गरी यो दिवस मनाउने गरिन्छ । कलकारखानालाई विशेषरूपमा सजाएर मजदुरलाई समेत सहभागी गराएर यो दिवस मनाइन्छ । बालुवा अन्य चीजबाट बनाइएको विश्वकर्माको मूर्ति... Read More

ती दिनहरूको याद आउँछ यतिबेला । दोलखाको यो ईन्द्रजात्रा पर्व । तर ईन्द्रजात्रा नै भनेर चाहिँ धेरै वर्ष पछि मात्रै थाहा भयो । हामी अर्थात् म सानो छँदा यो जात्रालाई हाम्रो स्थानीय मौलिक मातृभाषामा ‘हाँथो ब्वकेय् नखत’ र ‘मेम्सिं स्वाङ’ जात्राको रुपमा जान्दथ्यौँ । यसको अर्थ सामान्य हिसाबले बुझ्दा अलिकति व्याख्यात्मक ढंगले प्रस्तुत गर्नुपर्ने देखिन्छ । यो ईन्द्रजात्राको बेलामा दोलखाको... Read More

नेपाल सम्वत् ११४४, ञलाथ्वः १२ (३० भाद्र, २०८१) आईतबार, बाँपीझ्याला । आज भाद्र शुक्ल द्वादशी । आजदेखि काठमाडौँ उपत्यकाको मुख्य पर्व इन्द्रजात्रा प्रारम्भ हुँदैछ । वर्षा र सहकालका देवता इन्द्रको पूजा गरेर मनाइने यो पर्वलाई उपत्यकाका नेवार समुदायमा येँया पुन्हि पनि भनिन्छ । हनुमानढोका अगाडि इन्द्रध्वजासहितको लिङ्गो ठड्याएपछि सुरु हुने यो जात्रा विविध नाचगान, रथयात्रा र देवीदेवताको पूजार्चनाका साथ आठ... Read More

ऐतिहासिक, धार्मिक एवम् पौराणिक परम्पराको विशेष थलो दोलखा अभयपुरमा गणेश चौठी विशेष रुपमा मनाइन्छ । यस शहरमा आजको दिनमा विशेष गरि चोर देवताको रुपमा पूजा गर्ने गरिए पनि स्थानीय रुपमा तथ्यपरक लोकोक्तिबारे जानकारी प्राप्त नभएको कारणले सामुदायिक रुपमा यस दिनमा गणेश भगवानलाई साक्षी राखेर आफूले जीवनमा कहिले पनि चोरी चकारी र लुटपात नगरेको र गरिने पनि छैन भन्ने उद्देश्यले ईन्द्रलाई... Read More

प्राचिन बस्ती तौथलीमा आज गणेश चौठी मनाइदैछ । भगवान गणेशको जन्म दिनको उपलक्ष्यमा भगवान गणेशलाई काँक्रो, भटमास, मुला, विभिन्न प्रकारको गेडागुडीको छुसेमुसे बनाएर चढाउने र प्रसादको रुपमा बाढेर खाने चलन छ । साथै आजको दिन चोरेर खायो भने कुनै पाप र श्राप नलागी माफी हुने र चन्द्रमा पनि साक्षी नहुने भएकोले बारिमा फल्ने कांक्रो, मुला, उखु लगायत अन्य फलफूल चोर्ने... Read More

परिवारको रक्षार्थ आज व्रत बसेका नारीहरुको अटल सौभाग्य र सदासर्वदा भरिभराउ कोखकालागि भगवान स्वंयम धर्तीमा झर्छन जस्तो भान हुन्छ । हिजोको दरको भरमा आज आस्था र परम्पराको एउटा सहृदय अर्चना गरिन्छ, निराहार र निर्जला व्रत बस्ने चलनलाई भने आज हामी यस आलेखको शुरुमै परिमार्जन गरेर आफ्नो स्वास्थ सुहाउँदो तवरले सहज र सरल व्रत बस्ने परामर्श दिन चाहन्छौं । पार्वतीले शिवजी... Read More

जनकपुरधामसहित सम्पूर्ण मिथिलाञ्चल क्षेत्रमा अहिले चौरचन पर्वको रौनक देखिएको छ । मिथिलाको महत्त्वपूर्ण पर्वका रूपमा रहेको चौरचन पर्व मनाउन बजारमा किनमेल गर्नेहरूको अहिले बिहानदेखि नै अत्यधिक भीड छ । व्रती तथा तिनका परिवार पर्वको तयारीमा जुटेका छन् । जनकपुरधामको पेठिया बजार, जानकी चोक, राममन्दिर तथा बाह्रबिघा रङ्गभूमि मैदान क्षेत्रमा किनमेल गर्नेको भीड देखिएको थियो । यसका साथै ग्रामीण क्षेत्रका बजारहरूमा... Read More

परम्परा र मौलिकताको साइनो दोलखाको लागि अचम्भको छ । यहाँ संस्कृतिमा विविधता त छ नै, दोलखाको नेवार भाषा र नेवारकै रीतिरिवाजमा पनि एकतामा अनेकता छ, जुन काठमाडौं उपत्यका र मोफसलमा रहेका नेपाल भाषा बाल्ने नेवारहरूको बीचमा दोलखाको नेवार भाषाले नेवार भाषाको पहिचान दिलाएको इतिहासको पानाले खुलाएको छ, यद्यपि केही शिक्षा र ज्ञानलाई ग्रहण गर्ने तरिकालाई आत्मसात् गर्न हाम्रा पूर्खाहरूले कञ्जुस्याइँ... Read More

हरेक वर्ष भाद्र शुक्ल चतुर्थीका दिन देशभरका भक्तजनले भगवान गणेशको पूजा र आराधना गरेर गणेश चौठी मनाउने गर्दछन् । । भाद्र महिनाको भाद्र शुक्ल चतुर्थीको दिन भगवान गणेशको को रुपमा मनाउने गरिन्छ। भगवान गणेशको पूजा गर्नाले मानिसहरुका सबै बिध्नबाधाहरू हटाउने विश्वासका साथ मानिसहरू भगवान गणेशको पूजा गर्छन । मानिसहरू कुनै पनि महत्त्वपूर्ण कार्य सुरु गर्नु अघि भगवान गणेशको आह्वान गर्ने... Read More

नेपाल संवत् ७७५ मा मल्ल राजा नरेश मल्लको शासनकालमा जयदेव बज्राचार्यले पञ्चदान पर्व प्रचलनमा ल्याएको ऐतिहासिक प्रमाणमा उल्लेख छ । यस पर्वलाई विशेषतः बौध्दधर्मका अनुयायी भिक्षुहरुले मानि आएको कुरा नेपालमा प्रचलित कथन छ, जुन अद्यापि छँदैछ । फरक फरक दिनमा मानिदै आएको यस पर्वलाई भने दोलखा जिल्लाको भीमेश्वर नगरपालिका वडा नं. २ को प्रधान खलकले विशेष रुपमा मान्दै आएका छन्... Read More