न्हिनस बच्छि थाब्न ट्वाल व कोब्न ट्वालकु ब्यागल ब्यागल ल्याखान् फागु ब्वँगन् द्वाल्खा देश हिले चलन घत्कें दँ हाखेनन्नसि दउ खेउँ, फागुय् हाबिय् खँ सोर्नसिन् द्वाल्खाकु मिपेन् च्वइँ थालेत्नन्नसि तु फागु ब्वँगन् उ मेला ङाकेय् खोइँ दमु, उ फागु हँग थिता रसतायेन् थउ थउ साँगतपे नाप, थउ मनकु तये ल्यास्म्हान् ल्यासिमिसा त अँबिर बुलेन् रंग ह्वालेन् म्येथइरि हाबिन्नसिय् चलन दमु । इथितु हाबि हाबि ल्यासिमिसापिसिनुं थउ थउ छेँय् झ्याला, बार्दलीकु च्वँगन् बाटाकु रंग दके तयेन् बाटा बाल्टीलान् कोलुयेन् रसताये चलन दमु ।
द्वाल्खा देशकु निस्गुर ट्वाललान् फागु ब्वँगन् द्वाल्खा दुपान दउ दोखुनु ट्वालय् द्यउ देगल उयेन् ययेन्लि सोँपु वती दउ राइती (राजहिटी) वतीकु थ्येँगन्लि दोखुसेनुं म्वर लुरहिन् । म्वरमिर लुइधोन्के बाजाय् लय हिलेन् घाटु म्ये हले चलन दमु । उ घाटु म्येय् खँग्वारापेन् (शब्दपेन्) द्वाल्खा नेपाल भाषालान् तु संस्कृतिय् ल्याःखा क्येँगन् तये खोइँमद । हात्त हर्स उ म्ये हल्नसिन् नेपाल भाषाय् सोंगुरपिगुर पाङ दमु …
गन वने गन च्वने च्वने धासा थास (थाय) मदु,
उखे थुखे स्वया च्वँसां थथिति सुँ हे मदु…
राधे घाटु….. राधे घाटो… हो हो हो …
इथि हलेन् मज्जा कायेन् रसतायेन् तिम्तिमुङन् ढोलक व गुजरातीय् तालकु प्याखन उय खोइँ दमु । आउ थिपुल न्हिपुत वाल्ङांके चल्के निर्नचायेन् स्वइलौ । उकु द्वाल्खा दुपानय् मूल खँ (मैलिकता) गिबिलस्के दमुले ? छिजि मा भाषा घत्कें हाबियें हतगु, छिजि मा भाषालान् तु पिपानय् नेवार भाषा दकेयें हतगु आन्थिनुं थउतु मूल आखरलान् थउ खँग्वारापेन् छ्यालेन् मतगु, हातिं जुयेन् पिपानय् मिपिसिन् छिजि द्वाल्खाय नेपाल भाषा व संस्कृतिय् ल्याखा म्वालेन् म्ये, भजनय् नाप नापं प्याखन्कु गिनागु खँग्वारा दमले हँगन् म्वाल्द येर हर्स “उ तु इसि संस्कृति खेउँ” लिसर बिइउरि लोयेउरा ?
मूल खँ वा घाटुय् अर्थ हातिले ? उ खँ थुई मल्गु मुल खँ दमु । घाटु ब्वङ ज्येखँकु मेमेबु ठाइँकु म्वालेन् ङेङन् सोर्नसिन् घाटुय् अर्थ धर्म, सस्कृति व परम्पराकु छ्यालेन्च्वँग खँपिस्त नापछ्याङन् दाँच्छिटुल्कृ मानेङ नखतचखत लुहोन्केय् खोइँ दमु । गिबिङरि कैमु व कालातय् दात्तिकु दुखसुखय् खँ ल्हाय् खोइँदमु । गिथिकि सक्व देशकु घाटु म्ये इथि हले खोईदमु दमु, उरि द्वाल्खाय नेपाल भाषाकु लिपुल्केय् (अनुवाद) दमु,–
थउत त्यात्केउ ती (रस) थिप्टिं जंके मद
हे हरि जि गिबि उइँले, राधे घाटु….
थयेत मिंने मन बिर्गी थन्हु वा गुनुं मद,
हे हरि जि यिबि उइँले । राधे घाटु….
दैवन् दोखुनुं फायेन् बिर्जु हे हरि गिबि उइँले ।
माँगसकु खोन्गी थमु व जि नाप लिङाय्,
निर्न चायेन् म्वाल्न म्वखोन्गी प्राण हाय,
हे हरि जि गिबि उइँले । राधे घाटु….
नोलुन् म्वग्रकु बुलेन् जोगिनीथेँ याकर जुयेन्,
दोखुतां त्वार्त म्वाल्गी ख्वबि मिखाकु बुयेन्,
हे हरि जि गिबि उइँले । राधे घाटु….
गिबि उइँरि गिबि च्वँइँरि च्वइँ हर्स ठाइँतु मद,
थउ प्राणतु गिबि थ्येन्जु ज्वइँ हर्स ङाइतु मद,्
हे हरि जि गिबि उइँले । राधे घाटु….
यिनागु ल्याखाःन् छिजि बाजे बराजुन् दके तइमल्गु, घाटु हङ थिगुर दुपान नुगरकु जु घारत सीचकेइत थिम्हान् मेबु साँगत या थउ मन्न नये मित प्वंकेइरि थिता मामिक बाखन् खेउँ । उ तु लय चिङन् छिजि थउतु दोखुनुं मिलैजुयेन् द्वाल्खा नेपाल भाषालान् थउ तु मूल खँ दके थउ मौलिकता पित हाइत हाखेन लिङाइलौ । थापरे वा धोँहे धोन, काल्सीय् लागिन् पहल येरिलौ ।
छिजि द्वाल्खाकु दउ थिता म्ययेय् प्रसंगकु सोर्न ट्वाल समाजकु पचैम्वजु खँग्वारा ताइदम ओ त वाँगन् तु छ्वइमल्गु खोइँदमु, आमु हाति हर्स उकु स्वइलौ,
माँ बोबुन् ठेकी जोन्जु,
मिच लाँडीन् ब्याला येन्जु,
हतिइथि स्वर्न स्वर्नं, जुलु डाँडा थ्येन्जु ।
उ खँ त द्वाल्खाय् छिजि थउ मा भाषासउ सोउ सिउ प्रोफेसर, गुरुपिसिन् थुकेइ ब्याला टेर । उतु अभियानकु लिङाईलौं हङन ईनाप यतगु ।
जय द्वाल्खा भीमसीन देउ, छिजि थि जुईत बुद्धी विसिन् ।
