नेपाल सम्वत् ११४५ सिल्लाथ्वः १३ ( २८ माघ , २०८१) फेब्रुअरी १०, २०२५ , सोमबार, बाँपीझ्याला । चीनमा विवाह दरमा आएको गिरावटले जनसाङ्ख्यिकीय चुनौतीलाई थप उजागर गरेको छ। सरकारी तथ्यांकअनुसार सन् २०२४ मा विवाह गर्ने दम्पतीहरूको संख्या ६१ लाखमा सीमित रह्यो, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा २० प्रतिशतले कम हो। चीनले जन्मदर वृद्धिका लागि विभिन्न प्रयासहरू गरिरहेको भए पनि आर्थिक अनिश्चितता र जीवनयापनको उच्च लागतका कारण युवा पुस्ता विवाह र परिवार विस्तारप्रति उदासिन देखिएको छ। चीनमा जनसङ्ख्याको वृद्धिदर घट्दै गएको र देशको कुल जनसङ्ख्या तेस्रो वर्ष लगातार घटेको छ, जसले जनसाङ्ख्यिकीय संकटलाई झनै बल दिएको छ।
चीनको जनसङ्ख्या वृद्धिको रोकथामका लागि अघिल्लो दशकहरूमा अपनाइएका नीतिहरू, जस्तै ‘एक सन्तान नीति’, हाल आएर जनसङ्ख्या वृद्धिको गतिलाई पुनः बढाउने प्रयासमा परिवर्तन भएका छन्। सरकारले हाल परिवारलाई समर्थन गर्ने योजनाहरू, अनुदानहरू, र प्रोत्साहन कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिरहेको छ। तर, शिक्षा, बाल स्याहार, र रोजगार बजारमा रहेका चुनौतीहरूले युवा पुस्तालाई विवाह गर्न र धेरै सन्तान जन्माउन निरुत्साहित गरिरहेको छ। माइक्रोब्लगिङ साइट वेइबोका प्रयोगकर्ताहरूले समेत घर किन्ने उच्च लागत र आर्थिक दबाबका कारण विवाह नगर्नु नै राम्रो विकल्प भएको बताइरहेका छन्।
विवाह दर घट्नुको असर चीनको दीर्घकालीन आर्थिक तथा सामाजिक संरचनामा देखिन सक्ने अनुमान गरिएको छ। घट्दो जनसङ्ख्याले पेन्सन प्रणाली र सार्वजनिक स्वास्थ्य प्रणालीमा दबाब बढाउने जोखिम रहेको छ। चीन सरकारले सेवानिवृत्तिको उमेर क्रमशः बढाउने घोषणा गरिसकेको छ, जसलाई जनसङ्ख्यिकीय चुनौती व्यवस्थापनका लागि आवश्यक कदम मानिएको छ। यस्ता प्रवृत्तिहरूले चीनको आर्थिक वृद्धिलाई दीर्घकालीन रूपमा प्रभावित गर्ने सम्भावना रहेको छ।
