देख्न त धेरै देख्न पाइयो यहाँ,
आफ्नो भूमिलाई माया गर्नेहरू,
आफ्नो माटोलाई अंगाल्नेहरू,
आफ्नो बाटोमा तगारो लाउनेहरू,
तर देखिएन यहाँ,
सबैका लागि हुने कुरा गर्नेहरू ।
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
हेर्न त प्रशस्तै हेरि सकियो यहाँ,
आफ्नालाई थाङ्नामा लुकाउनेहरू,
आफ्नालाई भन्या ठाउँमा पुर्याउनेहरू,
आफ्नो पेटको मात्र बयान गर्नेहरू,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
आजभोलि मान्छेहरू किन थाहा छैन यहाँ,
आफ्नो ठाउँ छाडेर शहर ताकेको,
आफ्नै भाग्यलाइ आपैmर्ले टुक्रा पारेको,
किन होला सबै विदेश पस्न लागेको,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
बुझ्न त कुरा सबैले बुझ्छन् यहाँ,
तथापि नबुझेको बहाना गर्छन् यहाँ,
सिद्धान्तलाई आपैm कुल्चन्छन् यहाँ,
मर्माहटलाई हृदयस्पर्शी ठान्दैनन् यहाँ,
ज्ञानका कुरालाई मनमा राख्तैनन् यहाँ,
अभैmपनि पुरानै अन्धकार देख्छन् यहाँ,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
त्यसै पनि गरीब भएर आपैm हिँड्नुपर्ने,
अरुले पैसा टिप्दा पछाडि हच्किनुपर्ने,
अरुले देलान् कि भनी बाटो हेरिनुपर्ने,
धान, कोदो मकै भटमास अन्त दिनुपर्ने,
कुहिया ढुसी पर्या अन्न खोज्न जानुपर्ने,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?।
बुद्धले ज्ञान बाँड्दै हिँडेको यो भूमि,
भृकुटी, जनक र सीता जन्मेको भूमि,
बलभद्र, भक्ति थापा, अमरसिंह भएको भूमि,
भीमसेन थापा जस्तो छोराले कजेको भूमि,
पशुपति भीमसेन देवले रक्षा गरेको भूमि,
शान्तिको सन्देश दिंदै परेवा उडेको भूमि,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
आफ्नै आँगनमा नाच्छन् सेलो र मारुनी,
आफ्नै हातमा बज्छन् पञ्चैबाजा सारंगी,
आफ्नै चोक डबलीमा सम्पदा संस्कृति,
आफ्नै छातीमा छ प्राकृतिक ती सम्पत्ति,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
हरेकपाटो र कान्लोमा सूनचाँदी फल्ने ठाउँ,
घाइतेहुँदा झारपातले औषधिमुलो गर्ने ठाउँ,
अन्धकारहुँदा पत्थरले नै उज्यालो पार्ने ठाउँ,
आपूmले जानेनजानेका जडिबुटी उम्रने ठाउँ,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
ए कोही छ कि छैन यहाँ मातृभूमि चिन्ने,
लौ भनौँ को छ यो भूमिको ऋण तिर्ने,
कतै छन् र आफ्नै भूमिमा पर्म गर्न सिक्ने,
कोही छन् र आफ्नो धर्तीमा बसेर टिक्ने,
कोही छ र यहाँ यो धर्तीलाई माया गर्ने ?
बालकृष्ण श्रेष्ठ “पासा”
