हाखेन सोगुर ल्याखाः य लेन्गु ….
सेंठ धनराज न बिये झिटाका चानचुन ढ्याबा ज्वङन् गोपी थउ ट्वालकु दउ ककन पसलकु थेन्जु । थन्हु आमु कोखुर थिनाग मुचाय् मुथुसिकु ह्वइटेंगु स्वनय् ख्वालथेँ तु ङिलिम्वाले खोँइदउजु । ओल्तेचा जुर्स थउ मन्न टोङ घरिरै हङथेँ चायेन् पसले नाप ङेन्जु,– “साहुजी, जन्त ङाटाका खुटाकाय् हेँगौ ककन गुलियेर आम्लि बिसिन्ना..” गोपीय् चञ्चले सर् तायेन् पसलेन् ककन लिकार्न लिकार्नं हत्चु,–
“गोपी ! थन्हु बेस्न खुशी चायेन् च्वनन्, गुनान् बिर्जुले छन्त ढ्याबा ककन ङ्यारी त.., छन बान् कम्याङ ढ्याबान् वा थिमुथु नइततु ठाकउ हङन् दोख्सेनुं सिये दमु..”
पसलेय् बच्छिचच्छि खँ ताये कत्नं आम्मुचान् ल्हाहाकु काइधोङ ककन आम पसलेय् मुड्याकु टिङन् वान्छोयेन् हत्चु,– “साहुजी, सिमाकु सिउ पाङ् नइरि ज्ये येर्सिन्, काँचामाचा ङियेन् ब्याला दोछोगु,.. थय् उ च्यापाझिपा ककन मियेन् गुल्मा जाहान् त गिथि लहिरै हङन् जन माबान् बाँलस्के सिरै..” हङन् गोपी फटाफट मेबु पसलखेन्न ओन । पसलेन् हाति हरिम्वालेन् सत्तयेन् च्वंगुजु तर आम मुचान् तायेनुं मातायेथेँ येङन् लिम्वस्स्वयेन् ओङन् मेबु ट्वालय् पसलकु थेङन् ककन व किँजउरि त मेथय् सारदाम ङ्याङन् छेँ ओन ।
गोपीय् छेँ ओप्तेचा खरय् पलिन्चिये । थिगुर भुथुर कुठा आले मेबु डिङ कुठा । थिटोँ व बटोँय् छेँकु भुथुर कुठाय् झ्याला नापलान् चप ओङ सिंय् पुरान ज्याली धोंगु कुल्सी आले भुथुरय् खउखेन्न सिंयेतु टुटि खाटा । आले थिगुर क्वाराङ्कु भाखरी खोइँ दर्सं आम्कु तये नाम्खी, हाँसा, सुरीचापेन् खोन्न आम भाखरीकु नये अन्न मदउजिन हङन् सिदउजु ।
गोपीय् मान् सिलाभरय् ह्वाक्चाउ बाटाकु सोतु नायेन् च्वङन् च्वंगु हर्स बोबुरी भुथुरकु बाखाचाखा गांगु सिं कुत्तु कुलेन् मि फुयेन् च्वङन् घरिघरि लुखाखेन्न स्वयेन् च्वंगु जु । आले गोपीय् किँजउरि पालन्पाला माउरि व बोबुरि त स्वयेन् च्वङ ताक्कु गोपी भात्चा दंग जुयेन् ल्हाहाकु हातिं हायेन्येउ खोइँ दत । सरासर माउरिय् हाखेन ओङन् ल्हाहा ज्वङन् हरि लगैजुर,–
“मा.. डोङन् ल्हाहा थिपुल सिलेन् यालें…” कयेउरिय् खँ ङेङन् माउरिन् हत्चु,– “हात्तले बाबु हात्त, उकु छन बा व किँज त प्याटा वाङन् न्वन्निन् म्वावायेन् च्वङन् च्वन । उलि मारी छुरी मल नि,… आले हाति हरिमल लिबि हत्ं..” हङन् थउ ज्ये त्वार्मतयेन् मारी छुरि लगैजुर । माउरिय् थउ जाहानपे लागिन् गुलि माया व सद्भाव दउ हङन् उकु खोइँदम ।
कयेउरिन् हाति हरिम्वाले जेउ हङ खँ स्वयेनु बोबुकये प्याटा वात्के च्वनजेउ हङन् हतारहतार्न मारी छुङन् च्वन, आन्थिनुं गोपीत माउरिनाप खँलायेन् थउ हायेन्तये ककन फिकेइरि रहर दउजु । आमे लागिन् माउरिय् हाखेन वङन् ल्हाहा ज्वङन् भ्वँरकु प्वार्चियेन् हायेन् तये ककन पितकायेन् फिकेर्न फिकेर्न हरि लगैजुर, “मा..!
थयेत हेँगौ ककन फियेर हङ मखेरा, ल सोसिन् जिन् थिम्हा ड्वाकु मालिकय् ठाइँकु ज्ये येङन् थये इच्छा पुरा येत्कि आउ अझं घत्के ज्ये येङन् थये हेँगौ पार्सी सिरिउरि रहरुं खाके बि जिन्..” कयेउरिन् हायेन्बिये ककन स्वयेनुं आम कोखुर थिनागु ओप्तेचा मुचाय् नुगरकु थिखायेन् च्वंगु खँन् येत्न माउरिय् मिखालान् ख्वबि बर् बर्न हायेन् येर । लित गोपीन् किँजउरि धर्मखेन्न स्वयेन् हत्चु,–
“बाबु धर्म, नो छन्तं म्येथइत गुर्चा हायेन् तरगी” हङन् ल्हहा छ्वाङ्निये कत्नं किँजउरि ब्वाङन् ययेन् गुर्चा कायेन् म्येथइत ओन । आँकुलान्लि गोपी सदांथेँतु ज्ये येरित ओन ।
गोपीन् आम् ठाइँकु ज्ये येङ सोँलात्या जुइ धोङनुं थउ ज्याला नाप्मलकुनि जु । दोख्सेनुं ज्याला कायेन् थउथउ छेँ येङन् बिये खँ तायेन्लि आम् मुचा ठेकदार मुरली नाप्लत ओन । आमताक्कु तु मुरलीन् दोख्सेत ज्यालाय् ढ्याबा ब्वठयेन् च्वङ खोन्जु । थन्हु वा थउं ज्याला नाप्लरेउ आले माउरि त हेँगौ पार्सी ङ्याङन् येङन् बि दयेउ हङन् मख्ख जुयेन् थउ पाला पियेन् च्वंगुदउ । ठेकदार मुरलीन् दोख्सेत ढ्याबा ब्वठइ धान्केयेनुं गोपीय् नामनसान्तु मकायेन्लि गोपी सरासर मुरलीय् हाखेन टिक्रेङन्–
“ओ, मुरली काका ! उ थपे हाति ल्याखा खेङ् ? थिठाइँ ज्येयेकु दोख्सेत ज्याला बियेन्लि जन्तरि बि माबाल ? कि मुचा हङन् हेपेङ ?”
थिम्हा ओप्तेचा मुचान् ओपैं ड्वाकु सर् पितकाये तायेन् ठेकदार मुरली थिपुल अक्क न बक्क जुर आले नाप्प ओङन् हत्चु,– “ अइ.. मुचा..! थउ ठाइँकु च्वङन् खँ ल्हाऊ, जन उ खाताकु गुल्म्हाय् नाम् दमु आम्लि त जुकुन् ढ्याबा बिउरि जन ज्ये खेङ्, छन्त जिन् सत्तयेन् ज्ये येत्केइत सत्तहाये मखे, छन्त मालिकन ज्ये बिये खेङ् मालिक्त तु हत ओँ, जन नाप दहल्सि..” हङन् थउ ज्येकु ओन ।
गोपी ठेकदारय् खँ ङेङन्लि सरासर मालिक्ये छेँकु तु थ्येन्द ओन । थउ छेँ हाखेन ययेन् च्वंगु गोपी त खोङन् राक्न मिखान् म्वखोङन् कोत येर । आले हाखेन थेङन् हत्चु,– “ओइ मुचा छि घरिघरि हात्त येरन् उकु, छन्त जन छेँकु दुतपित जुइत ज्ये ल्याङवा मखेले..”।
गोपीनुं खँ ट्वाक्मठयेन् हत्चु,– “खेङ् मालिक ! जन्त उ छेँकु ययेन् दुत व पित जुइत रहरुं मद, आन्थिनुं थउ चल्ति पित यकेयके ल्हाहाकु फ्वाका ल्वाप्रोन्के ज्ये येङ ज्याला कार यये, थये ठेकदार न जिन् मबिगि मालिक्त तु हत ओँ हङन्लि येइ मल्दन । जन्त ज्याला बिकेइ ल्यार्सिन् आउ न लि जि मायागी,..”।
“छन्त हातिय् ज्याला ? सोँला त्याटुल्के सुन्हि, न्हिनस, बल्न्हि कउला, निजा व जा नकेइतरि छन माबान्र रा बियेन् तरै ? झन् नइ म्वखोन्जुजेउ हङन् थ्वचोँ हङन् तये वा उन् वा छेरकु तु नुइ म्वालै.. ल, ओँ केसिन्नसि ज्येतु येरि माबाल गिबि उइँमल ओँ,..” मालिक धनराज लिपुलि जुकुन् म्वाल्गु गोपीन् लितं हत्चु,–
“ ए मालिक, ज्येमिपे नुगर हियेके ग्वार्मुङ ढ्याबान् हातिउरि येरि हङन् मन्कु टोङ दमु हर्सिन्ले, जन्त ड्वाक्मिपिस्त बियेथेँ बि माबाल जन बल्न चाक्कु गुलि ज्ये येङ दमु आम्लि जुकुन् बिसिन् जिन येक्कु फ्वङ मद..” हङन् फर्मचिलेन् च्वन ।
सेंठ धनराज त झन् बेस्न राक येर, आले आमु मुचाय् लाक्पा ज्वङन् पिपानय् मुलखा खेन्न हायेन् हरि लगैजुर,– “छि खुरुक्क पित उइन रा गलस्ठ्याङन् पित टिँ रा..” हङन् ध्वाङ्नि टेङ ताक्कु गोपीन् हत्चु,– “मालिक ! जन ज्याला जन ल्हाहाकु तयेन् मबित्टुल्के जि उक्लान् ओँहे म्ववन्गी हाति येरिमल येर्सिन् । आन्थि हङ ताये कत्नङ् सेंठन आमु मुचा त डाइ त ल्हाह ल्वाप्ठोङ ताक्कु गोपीन् लितं हत्चु,– “ हातिं येङन् जन्त जन ज्याला मबिर्गु हर्स पञ्चायतकु जिररा, पुलिस ठानाकु ओङन् जिररा, जिन् दोख्सेत हङन् जुर्सं जन ज्याला कायेन्तु त्वार्तरगी हङन् लुखालान् पित ओन । ल्येङ्गु लिबि….
बालकृष्ण ‘पासा’
