नेपाल देशकु ब्यलाबखतकु ठाइँठाइँकु नखतचखत यलेङ् जुयेन् च्वंगु छिजिन् सिरगु । गुल्प निभार ल्हु ठाइँ पूर्वखेन्न उभौंली नखत, गुल्प निभार डुङ्गु पश्चिमखेन्न देउडा नखत, आले गुल्प च्वापाछेँ दउ (हिमाल) खेन्न ल्होसार नखत यिनागु नखतचखत छिजि चुल्हाकु ङियेन् ल्याखा येङन् मफगुजेउ शायद । झन् नेवार समुदाये वा हङन् साध्यतु मद ।
आन्थितु नेपाल देशय् कोतखेन्न पिचल्गु ठाइँ मधेसखेन्नं घत्कें नखतचखत मानेतहिन्, गिथिकि गौरा नखत, विवाह पञ्चमी आले थउ ठाइँय् मूल प्याखनपेन् अलाह रुदल, शितवसन्त, रुनाझुना, जंगली वादशाह, गोपीचन्द, कुवर वृजभान, जयाविषहर, दिनाभी, लोरिक सती विहुला थिनागु नाम जाउ प्याखनपेन् हुके नखत मानेङ चलन हाबि हाबि मधेसकु दउजु । तर गुल्प उ देशकु गणतन्त्र व लोकतन्त्र हङन् व्यवस्था हिलेन् येर आले घसान् घसान् यिनागु घत्कें प्याखन् ताङन् ओंगु खोइँ दमु । आन्थिनुं उ थिता नखत हर्स हाबिय् स्वयेन् झन् घत्के मिपिसिन् ङाकेइ लगैजुर आमु नखत हङ छठ खेउँ ।
कार्तिक (कछला) महिनाय् शुक्ल चौठीखुन्हुन्नसि सप्तमी टुल्के ङाकेय् उ नखत खास वा मधेसकु च्वंगु थारु, चौधरी, यादव, झा, थर दउ मधिसेपिसिन् ङाकेय् नखत खेउँ, अझ विशेष येङन् हिन्दू धर्म मानेकु पिसिन् मानेकु दउजु । लिबि ययेन् द्यउ हङ येउसेनुं मानेतहिन् । झन् निभार (सूर्य) वा प्राकृतिक द्यउतु जुर आन्थि जुये लागिन् थन्केसि पर्वत पाखा गाउँ खेन्न च्वंगुन्नसि मधेसखेन्न च्वंगुपिसिनुं उ छठ नखत मानेतहिन् ।
छठ नखतताक्कु मिसामिपिसिन् थउ कय् मिच व जाहान परिवार त हातिं व्यथान् मथियेन् थ्वच्वँ, ऐश्वर्य थ्वजु, बाँलकु भिंगु ज्य नाप्लङन् जुनी बाँलस्के काटेइ थयेत्हङन् व्रत च्वइँरि चलन दमु ।
उ ताक्कु षष्ठी (छठी) देवी भगवतीय् पूजा येतहिन् । मेबु मेबु द्यउय् व्रत च्वइँ स्वयेन् उ छठ व््त च्वइँ भात्चा ठाकउ खेउँ । उ व्रत मिसामि ओन्सामि येउङ् च्वइँ जिर । थउ दुपानय् मन्ननसि थिचित्त येङन् म्वग्र च्वालेन् येरिमल उ छठ व्रत । छठय् मूल न्हिखुन्हु खो, पुखुरय् दात्तिकु बच्छि डुङन् डुइँटेङ्गु निभार त अर्घलान् लोखु छायेन् ध्यान येरिमल्गु दमु । आँकुलान् लिबि आमुखुन्हु खोय् जउखउय् चुकाकु च्वङन् भजन किर्तन येङन् चा (रात) छोइमल्गु दमु । लित सुन्हि जुयेन्लि लितं नक्क ल्हुयेन् येउ निभार त अर्घ बियेन् उ छठ नखत पर्व त धोङ्केय् चलन दमु ।
हबिय् बाखन्य् ल्याखाकु स्वर्न उ छठ व्रतरि महाभारतय् ब्यलाकु पाण्डवय् कालात द्रौपदि नापं ङाम्हा दाजुकिँज झिम्पिद टुल्के वनकु वास च्वइँमल्गु आले दाँच्छिटुल्के ख्वंकेइमज्यू (गुप्तवास) च्वइँमल्गु जुयेलागिन् थउ त हार ग्वाहार बिउ गुनुं मदये लागिन् खोय् चुकालान् खोइँदउ निभार त तु थउ द्यउ टोङन् थउ जाहानपे ज्यानकु हातिं म्वजुयेन् थ्वच्वँ हङन् पाण्डवय् खम्हा जाहान्न उ त कार्तिकय् षष्ठीखुन्हु बेस्न दुःख सियेन् व्रत च्वङ दउ हङ पुराण साँफरकु क्येङन् तरै ।
उ नखतय् प्रसङ्गकु खुगुर (६) य् ल्याखाकु पितयेउ खोइँ दमु । द्वितियतय् बल्न्हिन्नसि सप्तमी सुन्हिटुल्के खुन्हु जुर, पाण्डवय् जाहानपेनुं खुम्हा जुर, आले उताक्कु निभार ल्हु घडीं खु घडी (६ः००बजे) जुर, आले द्रौपदीन् मन्कुतय् देवी माँङ् छठीमाइ जुर । इथि जुये लागिन्तु उ नखत त छठ नखत (पर्व) हङ जुइमल ।
ऋाउ क्वचल्केइताक्कु नेपाल देश दुपान व पिपान च्वंगु दोखुनुं छठ त माया येङन् थउ देश दुपानय् परम्परा त मनकु तयेन् मानेकु मानेइमयेकु दोखुसे न्हिचा बाँलकु जुयेन् थ्वच्वोँ हङन् भिंगु टोनगु ।
