तिथिकु थातकोत जुर्सं हतिइथि लर्सं थउ नखतचखत व थउ परम्परा त लिखन म्वछोयेन् त्वार्मतयेन् ङाकेइतु मल । पात्रो दकेउ ज्योतिषिपिसिन् हातिं मसके मसिके दके वा पक्कां मखे जेउ, आन्थिनुं खस बार्मुन् न दकेय् पञ्चाङ्ग पात्रो व नेवारपे ज्योतिषि गुरुपिसिन् दकेय् पञ्चाङ्गकु थातकोत पाउ तु खोइँ दमु । उ खँ कु आदिवासी जनजाति पिसिन् थिता खँउरि थुकेइतु मल्गु खोइँ दमु ।
खस बार्मुनपिसिन् पञ्चाङ्ग पात्रो दकेर्नसिन् नेवारय् ज्योतिषिपिसिन् दकेइ धोन्केयेन्लि खुलान्लि पित कारहिन् । गुरि न्हुलु द विक्रम सम्वत् स्वयेन् हाखेन नेपाल सम्वत् येर, आँकुलान्लि ल्होसारपेन् येर । गिथिकि तमु ल्होसार, शेर्पा ल्होसार, तामाङ ल्होसार थेँतु राई, लिम्बू, थामी थिनागु जातीय समुदायन् थउथउ न्हुलु द मानेतहिन् । आपे दोखुसें थउथउ मूल ज्योतिषिपेन् दमु दोखुसेनु भूगर्भ शास्त्र व भूगोल शास्त्र ब्वङन् स्वयेन् जुकुन् थउथउ ल्याखान् पात्रो पित काइरि ज्ये येतहिन् ।
आउ इथि स्वइलौ कि दोखुनु स्वयेन् नेवार समुदायय् पात्रो पित येउ जुर, आमु पात्रो पितकार्नसिन् नेम्ला व निभारन क्येङ ब्यला त ल्याखा येङ खोइँदमु । नेपाल स्म्वत्य् पात्रो च्वउपिस्न नेम्लान् पृथ्वी त थिगुरी उयेन् यये घडी त मानेङ आड कायेन् आमसिय् लितखुन्हुय् परेवान् नसि लच्छिलिबि येउ आमसिटुल्केय् ल्याखा येङन् खिङौला व त्वाकौला ब्वठयेन् आमसि येइ ताक्कुय् ब्यला त कृष्णपक्ष हतहिन् पुनिस् येइताक्कुय् ब्यला त शुक्लपक्षय् नाम तयेन् तये खोइँदमु ।
भौगर्भिक शास्त्रीपिसिन् पितकाय् ल्याखाकु निभार त पृथ्वीन् थिगुरी उरै हर्स आमु पृथ्वी त नेम्लान् थिगुरी उयेन् थउ ज्ये त जाउमदिउ खोइँ दमु । इथि नेम्लान् पृथ्वी त थिगुरी उर्न निभारय् त्वाककेउ जर (तेज) पृथ्वी गिथि चिलेन् थातकोत जुर आन्थितु नेम्ला घसान् घसान् चिलेन् ओन्न निभारय् जर गुलिगुलि घत्के खोइँदयेन् येर आम्लितु नेम्लाय् भाग ड्वाकयेन् येर त्वाकउला जुर आले तिथि हिलेन् ओंगु जुर । इथि नेम्लान् ठाइँ चिलेन् ओन्नसिन्य् ब्यला त तु छिजिन् घडी हङन् ल्याखा येतगु । आले आमु नेम्ला लुर्नसिन्य् ब्यलालान्तु तिथिय् नामाकरण जु खोइँदमु हर्स बार्मुनपे ज्योतिषिनुरि निभार लुर्नसिन्य् ब्यला त घडी पला हिल्गु ल्याखान् स्वरहिन् ।
नेपाल सम्वत्य् ब्यला बल्न्हि ताक्कुय् ल्याखाकु जुय् लागिन् नेम्ला गिथिगिथि थातकोत जुर आन्थिआन्थि तु ब्यला पायेन् आेंगु जुर । गुल्पगुल्प भात्चा चाँड व भात्चा लिबात्के चिल्नसिन् गुं तिथि टाहागयेन् निस्न्हु जुर हर्स गुंब्यला मूलोँ पुटिगायेन् चाँड उर्न ब्यला पुटिगाय् लागिन् तिथि ताङन् ओंगु जुर । इथि जुयेलागिन् गुल्प एकादशी निस्न्हु जुरहर्स गुल्प एकादशी तु मदयेन् ओंगु जुर ।
मेबु खँपेन् लिबिलिबि च्वर्सं येरि थन्हु त उलि जुकुन् । उ तिवार आले नेपाल सम्वत् ११४३ य व्यालाकु दोखुसे लागिन् भींगु थ्वजु । दउ गच्छेय् ल्याखान् मानेरिलौ चाडपर्व सुभाय् ।
