हाबिय् मिजातिपे दाबी, जगेर्ना व लहिमल्गुज्य
हाबिय्मि (आदिवासी) त ओँसिकेर्न (परिचय) :
उ मुलुक लोकय् गुं ठाइँकु हाबिन्नसितु चोँगन् थउ समाज व ट्वाल आले गाउँ बस्तीकु ब्यागल भाषा, ब्यागल वास्ती, ब्यागल नखतचखत आले ब्यागल्तु रीतिरिवाज हिल्के थिगुर ब्यागल मूल व कुलकु च्वंगु जातय् मिपिस्त हाबिय् मि (आदिवासी) हरिमल्गु जुर । अझ बाँलस्के थुके हरिमल्नसिन् गुं ठाइँकु बुर्नन्नसि त्वार्मत थिगुरतु बगाल या खलककु च्वंगु थिगुरतु रीत, संस्कार व चलन येँगन् च्वंगु मिय् चिंन हङन् हरिमल ।
आउ ओल्तेचा खँकु हरि मल्नसिन खसभाषाय् ल्याखाःकु उ हाबिय् मिपिस्त मूल निवासीं हतहिन् आन्थिनुं थउ त ओँसिकेइरि थाम (खम्बा) य् मूल व कुलकु ब्यागल ल्याखाःन् च्वंगु, समाज दुपानय् संरचनापेन् च्वयेन् तये जुर्सं म्वचोयेन् तये जुर्सं ब्यागल्तु पुरान् खँ (इतिहास) दउ जाति व खलकपिस्ततु हाबिन्नसिय् मिपेजात (आदिवासी जनजाति) हँगन् थुकेइमल ।
हाबिय् मिजातिपेन् वास च्वँग ठाइँ ओँसिकेइरि मूलोँ :
नेपाल देशय् राष्ट्रिय भाषा खस भाषालान् हँग खँग्वारा ‘आदिवासी’ त द्वाल्खा नेवार भाषालान् थुकेइमल्नसिन् नेपाल देशकु दउ निभार ल्हु दिशा पूर्वन्नसि निभार डुंगु पश्चिम टुल्के आले थात च्वापाछेँ (हिमालय्) साँध्ननसि कोत समथुल्ल ठाइँ दउ मधेसटुल्के दउ जिमिनकु वालगाङ्के स्वर्नसिन् जौखौकु राज्य चल्याङन् चोंगु राष्ट्रिय भाषा (खसभाषा) लान् खँ लाउ (खस बार्मुन) पिसिन् उ हाबिन्नसि किँरातपे ब्यलान्नसि हा दान्के च्वंगु मिपेन्तु हाबिय् शुरुय् मिपेन् (आदिवासी जनजाति) खेउँ हङन् ओँसिके तय् हङ मदय् लागिन्तु उ हाबिय् मिपिसिन् (आदिवासी जनजाति) इसि यिनागु खेउँ । इसि भाय् (भाषा), नखतचखत, जात्रा व थउ दुबि मूल रीत न येत्नसिन्तु उ ठाइँय् नाम् जायेन् च्वंगु खेउँ हँगन् थउ दुपानय् वास्तविक खँ हरि मफयेलागिन् उ हाबिन्नसिय् मिजातिय् पहिचान मबिये जुइमल ।
खास हरिमल्नसिन् हाबिय्मिपेन् गुनुरि जङ्गलबन दुपान दउ पाखा, पोक, प्वम्सत् (गुफा) कु च्वँगन हिल्सी, हि, पाङ नयेन्, वास्ती फिततु ज्ञान मदके च्वँगन्, थउ भाषातु बाँलस्के न्वन्हाइ मसउपेन्, मेबु मिपेन् खोन्नसिनुं ग्याङन् सुलेन् च्वंगु जातय् मिपिस्त हाबिय् शुरुआती (आदिवासी) मिपेन् हँगन् ओँसिकेतय् खोइँदमु । यिनागु खालय् मिपेन् घत्केथेँ नेपाल देशय् मधेसय् जङ्गलय्, पाखापर्वतखेन्नय् पोक व प्वम्सत् धुन्दु च्वँइरि येतहिन् । यिनागु ल्याखान् हाबिय् मिजात या आदिवासी जनजाति हँगने थुकेइमल्गु जुर, उहे मूलोँकु च्वंगु जातिपिस्त स्वर्नसिन् उ त थात ल्वाप्ठोइँ मल्गुदमु ।
हाबिय् मिपे (आदिवासी जनजाति) संस्कृति संस्कार :
जुइत वा उ हाबिय् मिपे खँ ल्हाइ मल्नसिन् उ ब्रम्हाण्डकु येक्कु दमु, अफ्रिका महादेशलान् नसि अमेरिका टुल्के, एसिया महादेशलान्नसि युरोप अष्ट्रेलिया टुल्के हाबिय् मिपे बारेकु खँपेन् येक्कु पितयेउ दमु । आमु हाबिय् मिपेन् यलेय् जुर्सं थउ थउ ल्याखाःन् थउ जुनी लहियेन् च्वँग खँपेन् सियेन् च्वनगु तायेन् च्वनगु । यले च्वंगु उ खाले मिपिसिन् ज्ये येँगन् प्याटा जुकुन् लहियेन् च्वंगु मखे कि थउथउ ठाइँय् वातावरणय् ल्याखान् थउथउ तरिकाय् नखतचखत, मेला, जात्रा व साँस्कृतिक संस्कारपेन् ङाकेतु च्वंगु खोइँ दमु ।
उ तु ल्याखाकु नेपाल देशय् हाबिय् मिजातिपिसिन् ङाके च्वङ, सोंके च्वङ नखतचखत, रीतिरिवाज, संस्कार थउथउ जातिय् ल्याखाःन् ङाके नाम जाके च्वङ छिजि दोखुसेनुं सिरगु । नेपाल देशकु दउ घत्कें ल्याखाःय् हाबिय् मिपे खँ ल्हाइ मल्नसिन् बार्मुन क्षेत्रीपेन् नेपाल देशय् क्वाराङ काँचा धुन्दु च्वङ खोइँदर्सं आपे थउ मूल संस्कार व संस्कृतिय् नामकु मुचा बुर्न, नाम च्वकेइरि, जा नकेइरि, पस्ताउ येरिउरि, ब्याहा येरिउरि आले सिङन्लि पोँटकु चियेन् शंख फुयेन् घाटकु येइँरि, झिम्सोन्हुटुल्के दुक् च्वँगन् दाँच्छिटुल्के शोक बारेरिउरि उलि जुकुन् खोइँ दमु, आले साँस्कृतिक नखतचखतय् नामकु द्यगुर द्यउ (दिवाली पूजा), तीज न व्रत च्वँगन् प्याखन् हुइउरि व महनीन् भगवती पूजाय् नाम्न थउथउ ठाइँकु दउ देवी द्यउकुठाकु डुकु स्याङन् थउ जाहान्पे नाप च्वङन् नइतोइँ येरिउरि व तिवार न लक्ष्मी पूजा व किँजपूजा येरिउरि सिवाय् मेबु मद । आन्थिनुं बार्मुन क्षेत्रीपे ओन्सामि स्वयेन् घत्के मिसामिपेनुरि घत्के थेँ व्रत च्वँइरि ज्येउरि येँग खोइँ दम ।
यिनागु धर्म, संस्कृति, नखतचखत, जात्रा, मेला, संस्कारतरि नेपाल देशय् हाबिन्नसि थिठाइँतु च्वँगन् थिगुरतु रीतिथिति, थितातु परम्पराकु थिडेग्न च्वइँतरि हाबिय् मिजातपे थिगुर बाँलकु गुण दउ बगालय् समुदाय खेउँ । उ जातय् मिपे घत्कें ल्याखाय् ब्यागलतु खलक दमु, आमु खलकै पिच्छे ब्यागलतु खलक, ब्यागलतु वास्ती, ब्यागलतु बाजाक्, ब्यागलतु म्ये प्याखन् भजन कीर्तन दये लागिन् हाबिय् मिपे थिगुर विशेषता दउ पहिचान बिइत सहज जु खेउँ । पर्वते भाषालान् आदिवासी जनजाति हँगन् हत्न मेबु भाषाय् मूल खँ दुबि च्वंगु हातिं अर्थ खोइँ मदय् लागिन् उकु हाबिय् मिजातपेन् हँगन् क्येइँ म्वाले खेङ् ।
उ हाबिय् मिपे खँ पितकार्नसिन् नेपाल देशकु उ हाबिय्मिपे संस्कार, चलन व जात्रा मेलाय् खँ पिकाइमल्नसिन् दोखुनु स्वयेन् हाखेन नेवार जातिपेन् खोइँदमु । नेवार जातिपे थरय् ल्याखा येक्कतु दमु । नेवार जाति दुपान घत्केथेँ थउथउ ज्येय् ल्याखाकु थर ब्वठयेन्तय् खोइँदमु । उ चलन मल्लकालीन सभ्यताय् जुजू जयस्थिति मल्लय् पालान्नसि जुखेउँ हँगन् हाबिय् साँफर (इतिहास) कु ब्वँगन्यये खेउँ । हाबिय् मिपे (आदिवासी जनजाति) य् ल्याखाकु दोखुनुस्वयेन् घत्के नखतचखत, जात्रा मेला व संस्कार मानेकु जातितु नेवारपेन् खेउँ, बुँस्वाराय् ज्येन्नसि पसलय् धन्दा, व्यापारकुं नेवारपेन् तु हाखेन खोइँदमु । जातिय् ब्यागल ल्याखाकु थउ माँय्खँ (मातृभाषा) ल्हाउपेनुं नेवारपेन्तु घत्के दमु । उ तु ल्याखान् नेवार जातिय् खलकत भिंगु व बाँलकु ज्ये येरिसउ खलक (उन्नत समूह)कु तयेन्तये खोइँदमु ।
नेवारपे चलनकु प्याटाकु मुचा दत हँगन् सिर्नन्नसि मि सिँगन् गुलिंपुस्ताटुल्के सिदाकउला बियेन् च्वइँमल्गु रीति दमु । नेपाल देश त ओँसिकेइत नेवार पे खलक न हाबिन्नसि घत्कें ड्वाक्ड्वाकु कला, संस्कृति, द्यउ देगल, बुुद्धय् बिहार, बहिल, चैत्यपेन् दके थउ ल्हाहाय् कला कृतिपेन् क्येँगन् तये खोइँ दमु ।
नेपाल देशय् संविधानकु क्येइँ स्वयेन् हाखेनन्नसितु उ हाबिय् मिपे ल्याखा क्येँगन् तय् खोइँदर्सं उ आदिवासी जनजाति हँग खँग्वाराय् मतलब म्वथुकेय् लागिन् मिपिसिन् थउ हक, हित व अधिकारय् सर् पित काइ मफयेन् च्वंगु खोइँदउजु ।
उ हाबिय् सिमपे ल्याखाकु नेवारपेन् जुकुन् मखे कि विक्रम सम्वत् २०५८ दकु पितकाये ल्याखाकु स्वर्न ५९ गुर हाबिय् मिपिस्त यिनागु कत्न ब्वठयेन्तये खोइँ दमु, आमु उकु स्वइलौ ।
ताङन् उइँटेंगु खलक (लोपोन्मुख समूह) :
उ खलक (समुह) कु दउ जातिय् मिपेन्कु किसान, कुसुण्डा, कुशवाडिया, मेचे, राउटे, राजी, लाप्चे, वनकरिया, सुरेल व हायू जाति ।
बस्तीय् साँधलान् पिपान खोइँदउ खलक (अति सिमान्तकृत समूह) :
उ खलककु चेपाङ, झागड, थामी, थुदाम, दनुवार, धानुक, बरामु, बोटे, ल्होमी, सतार व सियार जाति ।
बस्तीय् साँधनाप च्वंगु खलक (सिमान्तकृत समूह) :
ए खलककु कुमाल, गनगाई, डोल्पो, ताजपुरिया, ताप्केगोला, तामाङ, थारु, दराई, दुरा, धिमाल, पहरी, भुजेल, मुगाल, राजवंशी, लार्के, ल्होपा, वालुङ, व सुनुवार जाति ।
सुिवधा नाप्मलकु खलक ( सुविधा विहीन समूह) :
गुरुङ, छैरोतन, छन्त्याल, जिरेल, तीनगाउँले थकाली, थाङ्वे, बाह्रगाउँले थकाली, मगर, मार्फाली थकाली, याक्खा, राई, लिम्बू, व्यासी व ह्योल्मो जाति जु दमु ।
क्वजातकु लकु जात त निस्गुर तहकु तयेन्तरै, (क) पाखाखेन्न च्वंगु व (ख) मधेसखेन्न च्वंगुपेन् ।
पाखाखेन्न च्वंगु (पहाडी मूल) कु – गन्धर्व, परियार, बादी, विश्वकर्मा व सार्की जाति जुर हर्स समथर फाँट मधेसखेन्न च्वंगुकु कलर, ककैहिया, कोरी, खटिक, खत्वे, चमार, चिडीमार, डोम, तत्मा, दुसाध, धोवी, पत्थरकट्टा, पासी, बातर, मुसहर, मेस्तर व सरभङ जाति ।
उ दोखुनु जात जातिय् मिपेन् येक्कु युग काल हाखेनन्नसि दउ खेउँ । गुं दँ हाखेन नेपाल देश दुपान ड्वाकु जात व चिचा जात हँगन् थातकोतय् भेदभाव तयेन् मिन् मित हेपेँगन् च्वंगुतन् आउ थन्केसि आनागु चलन मदइ धोन्जु । आउ उ जात व थु जात हरिमजिउ ऐन कानुनुं दकेइ धोन्जु ।
हाबिय् मिपे ज्येखँ (भूमिका) :
हाबि हाबिय् मिपे जातय् ल्याखाकु ज्ये ब्वठयेन् तये आधारकु उ जात व थु जात हँगन् ओँसकिेइरि मूलोँ क्येँगन् तउजु, उ खँकु स्वर्न हाबिय् मिपेन् हँगन् मूल जात क्येँगन् तयेकु बार्मुन, क्षेत्री, वैश्य व शुद्र हँग पेताजि वर्गकु ब्यागल ल्याखान् भाग ल्याँगन् तये खोइँदमु । उ पेता वर्ग वर्णकु लकु बार्मुनपिस्त दोखुनु स्वयेन् ड्वाकु वर्गय् मूल जात हर्सं उपे मूल रीत व संस्कृति हाति खेउँ हँग प्रमाण गिबिं नापलङन् तय् खोइँमद ।
बार्मुन्पे जातिय् थरकु दउ आचार्य, उपाध्याय, शर्मापिस्त दोखुनु स्वयेन् ड्वाकु जात हँगन् हात्त सम्मान व आचार्यय् पद बियेन् ड्वाकके तय् खेउँ उ नेपाल देशय् ल्याखाकु खोइमद ।
हात्तहर्स उ बार्मुन त पण्डितय् मान्यता बियेन् दुतकाउपेन् तु नेवार बार्मुनपे मूल गुरुजु बज्राचार्यपेन् खेउँ । आमताक्कुय् ब्यला जग्गा जिमिन थिम्हा निस्म्हान् कम्याङन् कम्यारि मफके दउजु, आमु ब्यलाकु घत्केथेँ नेवार व मतवाली जातपेन् बुँस्वाँराय् ज्येयेरिकुतु लिमलकु जुये लागिन्तु दोखुनु स्वयेन् हाखेन बार्मुनपेन् व्यवहाारक पंडितय् ज्येयेरित भारतदेशलान् नेपाल देशकु सत्त झिक्याङ जुइमल । हात्तहर्स अभंm नेपाल देशय् घत्के ठाइँकु नेवारपे मूल गुरु बज्राचार्य शाक्यय् ल्हाहालान् श्राद्ध, पूजा पस्ताउ, यज्ञ, होम येरित मेबु बार्मुन पिसिन् विधिय् सूत्रपेन् दसि प्रमाण्य् ल्याखान् कायेन् जुकुन् ज्ये येरि खोनै । आम कारण्नं नेपाल देशकु हाबिय् मिपे ल्याखाकु नेवार जातिपेन् हाखेनतु येउ खेइमल ।
उ हाबिय् मिपे ल्याखाकु मंगोलियन् वर्णय् मिपे भाषा मेबु भाषाय् नाप येक्कु ब्यागल खोइँदमु । भाषाय् ल्याखाकु स्वर्न उ हाबिय् मिपे जातय् ल्याखाकु घत्कें ब्यागल खोइँदउतु थउथउ जातय् मूल विशेषता खेउँ । यिनागु ब्यागल विशेषता नेपाल देशय् राष्ट्रिय जात हँगन् थउ पहिचान बियेन्तउ बामर्«न क्षेत्रीपे दातिकु ब्यागल भाषा व धर्म मद, आप्सिन् हिन्दू धर्म हँगन् थिगुरतु धर्म मानेतहिन् । तर हाबिय् मिपे (आदिवासी जनजाति)य् ल्याखाकु ५९गुर जातत नेपाल देशय् संविधान्न २०५८ दकु हाबिय् मिपेन् हँगन् मान्यता बियेन्तय् दमु । उ थिथि ल्याखाय् जातपे भाषा जुकुन् मखे, फिये् वास्ती, खँ ल्हाये ढाँचा, रीतिरिवाज, नखतचखत, चालचलन, संस्कार दोख्ताकु ब्यागल खोइँदम । उतु हाबिय् मिपे खास पहिचान खेउँ । उ हाबिय् मिपेन् हाबिन्नसि चोँग ठाइँय् ब्यागल् ब्यागल अवस्थाय् ल्याखान् गुं भातिचा दउजिउ खोइँदइफरै हर्स गुं भातिचा मदउ गरीब दुःखी थिनागु खोइँदइफरै ।
उ हाबिय् मिपे बगालकु बराबर खोइँ मदर्सं थउ संस्कृति व संस्कार गुल्पनुं त्वार्मतहिन् । उपेकु शैक्षिक व बौद्धिक ल्याखाकु लिखन लरिफरै, हँगथेँ थउ रीति संस्कार चल्यारि मफैफरै । आन्थिनु उ हाबिय् मिपिस्के इमानदारी, धर्म व नैतिकताकु भातिचां दोष दइ मफउ । उपिस्त थउ इच्छाय् ल्याखाकु जुनी चल्यारितं हातिं व्यवस्थान् येँगन् बिमल्गु खोइँ दमु । राज्यन् हाबिय् मिपिस्त जातय् वर्गीकरणउरि येँगन् तरै । तर जुनी काटेरि तरि ज्येय् व्यवस्था येँगन् बिय् खोइँमद । चेपाङ त चेपाङय्कु तु दर्जाकु तइरि, दलित हँगन् उपनाम तोकेङन् हरिउरि, नेवार जातिय् गि खलक ज्यापुपिस्त बुँ स्वाँरा व थाजि थाकेइरिकु, कुमालेत भाँडावर्तन दकेइरिकु, विश्वकर्मापिस्त नेय् ज्येकु जुकुन् दलेत्के तउ समाज त चेतना चाके दोखुता ज्ये दोखुसेनु येरिमल्गु अधिकार बिइमल्गु दम ।
हाबिय् मिपिस्त बिमल्गु अधिकार :
मि हँग थिगुर सामाजिक जीव खेङ् । उ समाज व ट्वाल दुपान दोखुसेनुं बराबर न म्वारिउरि अधिकार दैमल, गुनुं दउ मदउ ग्वार्मुङन् मज्जान् नयेन् तोँगन् मोज मस्ति येँगन् च्वँइरि गुनुं गुनानुं नइ त्वइँ बियेउरा हँगन् चपिल फर लाङाकु आस कायेन् पियेन् च्वँइरि व्यला आउ उ मखे । दउजिउपिसिन् नये चीजपेन् मदउपिसिनुं नइत मूलोँ क्येइँमल्गु जरुरी दम । चिचा जातय् मिपसिन् दकेय् चीजपेन् थाजातय् मिपिसिन् चल्यारि जिउ तर नये चीजपेन् दकेय् ठाइँकु दुतकाइमजि हँग चलन वा ताँगन् वन आन्थिनुं ड्वाक्ड्वाकु ओहदाकु हाबिय् मिपे ल्याखाकु थ्येंकेइ मबिइउरि अनियमित ज्येपेन् तांकेइत बलदके टुटि पाराक ल्येइमल्गुं थिगुर अधिकार खेउँ हँगन् राज्य चल्याकुपिसिन् थुकेइमल्गु दमु ।
आउय् ब्यलाकु आखर, जागीर, ज्ये , धर्म दोखुताङ् दोखसेनुं समान ल्याखान् नाप्लरि मल । आखर ब्वइँखोइँमल । जागीर नइखोइँ मल । न्याय निसाफउङ् दोखसेत बराबर जुइमल । उ नेपाल देश त दोखसेनुं छिजि देश हँगन् हतकेइसउ ड्वाकुन्दांगु पिसिन् चिचापिस्न येउता ज्येखँकु येँगके नाप्लत्केइरि नियमपेन् दकेइसइमल । म्वारिउरि अधिकार हँग दोखसेतं दमु, म्वारित मिखान् स्वयेन् मुथुन् खँ ल्हायेन् जुकुन् मजि । गुने हाति, गुलि, गिनागु क्षमता बल दमु आमु ल्याखान् ज्ये बियन् क्षमता व योग्यताय् कदर येँगन् आम ल्याखान् ज्याला, तलब बिकेइ मल्दन । उ हाबिय् मिपे ल्याखाकु च्वंगु मिपिस्के दोखुसे प्याटा लहिइउरि मूलोँ मदइफरै, बुँ स्वाँरा मदइफरै, योग्यता मदइ, मगरिफरै आमु ल्याखाःन् स्वयेन् दोखसेतं म्वारिउरि अधिकार क्येँगन् बिफकेइमल्गु दमु । दोखुनु स्वयेन् हाखेन मिपिस्त म्वात्केइत थउ राज्य दुपानय् मिपिस्त मल्गु अधिकार बिइत दोखुनु निकायलान् ल्हाहा तयेन् ज्येयेरिमल्गु दमु ।
हाबिय् मिपिस्त स्याहार सम्भार :
हाबिय् मिपे देन व सिरपाउ आले आशिकय् कारणन तु थन्हुकेसिय् मिपिसिन् उ देशय् नाम कायेन् गर्व तायेन् नुगर ड्वाकके च्वइँ फयेन् च्वनगु, हाबि हाबिय् पुर्खापिसिन् उ देश त शत्रुपे नाप ल्वात्केइत, लडाइँ येरि त हाबिये मिपिस्ततु हाखेन तये खोइँ दमु, लडाइँकु मिपेन् छोर्नसिनुं ड्वाकु जात सुकाउपिसिन् हाबिय् मिपे खलककु लकु गुरुङ, राई, लिम्बू, मगर, थारु, शेर्पा, तामाङ थिनागु जातय् मिपे विशेषता व गुण थुके कायेन् उपे सन्तान दरसन्तानपिस्त संरक्षण व सम्वद्र्धन येँगन् तइ मल । येउता ज्येकु हाखेन लिङाउपेन् उ तु हाबिय् मिपेन् तु खेउँ ।
कला, संस्कृतिय् ख्वाल हिल्केउतु उ हाबिय् मिपेन् खेउँ हँगन् मन्कु काइमल्गु दम । उ हाबिय् मिपिस्के येउता ज्ये येरितं दुबल, दुगुण, सीप व कलाकु बेस्नतुं ज्ञान दये लागिन्तु येउं देशकु थउ अस्तित्व म्वाङन् च्वंगु खोइँ दम । मन्न टोँगन् मिखा चल्के स्वर्जु हर्स गुरि जातय् कारण्न थउ व्यवहार सोंकेइफयेन् च्वंगु दमु आमु जाततु क्वजात हँगन् हेला येँगन्तये खोइँदम । गिथि कि दोखुसेतं मदके मजिउ नेय् ज्ये येकु त थिमज्यू वर्गकु लत्के हेला येँगन् तरै । उ जातत कामी, दमाई, च्यामे, पोडे, चमार, सार्कीय् ल्याखाकु ब्वठयेन् तय् खोइँ दमु ।
उ दोखुनुं जातय् मिपेन् हाबिन्नसि तु दउ खेउँ हँगन् धार्मिक ग्रन्थलान् तु क्येँगन् तरै । गिथिकि रामायण ग्रन्थकु राम व शबरीय् बाखन्, कृष्णलीलाकु कृष्ण व सुदामाय् बाखन्कु यिनागु हाबिय् मिपे बारेकु येक्कु खँ खोइँदमु । उतु कारण्न आउ न लिबिय् शताब्दीटुल्के उ हाबिय् मिपेन् खेङ्ना हँगन् बाँलस्के ओँसिके तइत आउ राज्यखेन्नलान् थिगुर बाँलकु तर्क हायेन् म्वात्के तइउरि पहल येरिमल ।
चोउ : बालकृष्ण श्रेष्ठ, भीमेश्वर नगरपालीका वडा ल्याखाः २, द्वाल्खा
