
भाजु पौभा सायमी हङन् हत्न घत्केथेँ मिपिसिन् वँमसिफरै । हात्त हर्स अझ टुल्के लाङाकु पित मायायेन् दुपान कुठाकु, ज्यकुकीकु, ब्वङकुठिकु जुकुन् च्वङन् नेपाल भाषा त गिथियङन् थात ल्वाप्ठोंइरी थउ नेपाल भाषात गिनागु तरिकान् हाखेन हार्स माताङन् च्वयङ् हङन् निर माकायन् चच्छि न्हिच्छिङ् नुगरकु स्वाङन् लिङायन् च्वंगु मि खेङ भाजु पौभा सायमी ।
भाजु सायमी य हाबिये नां गोकुल मानन्धर खेङ । आले नेपाल भाषालान् तय नां रि पौभाः सायमी खेङ । भाजु सायमी ने.सं. १८०३ यलाथ्व ३ खुन्हु बुय खेउँ । येँ वटु टोलकु बुये जुर्संङ भाजुपे हाबिये छेंउरि कालीमाटी कलंकीकु खेउँ । भाजु सायमीन् २०३८ दँकु एस.एल.सी. पास जुयन् २०४४ दँकु प्रमाणपत्र तह धोङ्के २०४७ दँकु स्नातक यङन् दिय खेउँ । आले २०४९ कु नेपाल भाषालान् स्नातकोत्तर तह धोङ्केयन्लि राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकय ज्यकुठीकु कोकजी (उप–प्रबन्धक) जुयन् ज्य यङन् दिय खेउँ ।
मां मयजु नानीछोरी सायमी व बा भाजु गणेशलाल सायमीये कोखलान् पितयउ भाजुय मुल कृतिपेन् हातिङ पितयउ (प्रकाशित) मदर्सङ् गुल्प गुल्प बाखन, चिय खँ, च्वखँ (लेख) पेन् च्वयनदिए खँ सिदमु । नेसं ११३५ ल्याकु नेपाल भाषा सर्छि दँ ताक्कु पितयउ साफर (स्मारिका) कु थिगुर बाखं च्वय दमु । नेपाल भाषालान् स्नातकोत्तर तहकु दोखुनुस्वयेन् घत्के ल्याखाः (सर्वोत्कृष्ट) हायकु महेन्द्र विद्याभूषण न सम्मान यङ खँ सिदत । आले राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकलान् दीर्घ सेवा पदक नापलङ दयन दिरहिन् ।
भाजु सायमीजु न दरवार हाईस्कुलकु जु २५ गुर अन्तर माध्यमिक विद्यालय नेपाल भाषा सम्मेलनकु च्वय् खँ (लेख)कु सिरपाउ नापलङ दमु हर्स साहित्य गुठी खलकन यङ चिय खँकु सिरपाउ नापलङ दमु , आन्थितु यल (पाटन ) देशकु जु ४५ गुर सहिद सप्ताहकु सिरपाउ नापलङन् दिये दमु ।
छिजि लोककु यिनागु प्रतिभा दउ मिपेन् घत्केङ सुलेन् च्वंगु, यिनागु मिपे प्रतिभा त पिपान हायेन् दोखुसेतङ ओसिकेईत गुन् मि खेउँ आमु मि त तु नापलङन् खँलाय खँ उ बाँपिझ्याला अनलाइन पतिकु तैत बालकृष्ण “पासा“ य खेन्नलान् तयन् तरगु येँ भाषालान् ।
थौं थ्व द्वाल्खा देशय् च्वना थगु मां नेवाः भाषायात म्वायेका तयेगु लागि झिगु भाषा त न्ह्याब्ल्ये हे छ्यला तयेगु लागि झिसं थ्व ज्याझ्वः न्ह्याका तयेगु दु उकिं थौं छिकपिनिगु न्ह्योने छम्ह अतिकं नां जाःम्ह भाजु पौभाःसायमी लिसे खलाबला याये त्यनागु दु, वय्कलं नेपाल भाषाया लागि थःगु हे कथं यक्व हे बांलाःगु ज्या यानादीगु दु, वय्क यें देशय् मानन्धर परिवाय् (सायमी) जन्म जुयाः ब्वलनादीगु खः । थौंकन्हय् वय्कलं झीगु नेपालभाषा अःपुक व यइपुक ब्वने च्वये यायेज्यू धयागु खँयात सकसितं ध्वाथुइकेगु ज्याय् न्ह्यज्यना च्वनादीगु खनेदु । आ न्यनादीसँ छिकपिसं वय्क लिसे झीगु बाँपिझ्याला अनलाइन पतिया प्रतिनिधि बालकृष्ण “पासा” लिसें जुगु खलाबला
ज्वज्वलपा भाजु पौभाः सायमी जु ! लसकुस दु झीगु बाँपिझ्याला अनलाइन पति पाखें…
यक्व यक्व सुभाय् दु ।
नेवाः भाय् यात गय् याना लोकं न्ववाकेगु खः ?
झी नेवाः ख धका नुगलनिसें चायेकेगु ज्या याये माल । मां भायया महत्वया खँय् प्रचारप्रसार जुइमाल । मूखँ ला बवनिगुकुथीया क्वय् या तँनिसे हे नेवाः भाय् या ब्वनेज्या जुइमाल । थुकिया बांलाःगु शुरुआत यें महानगरपालिकां याये धुंकुगु दु ।
थ्व नेवाः अथवा नेपाः भाषायात राष्ट्रभाषा धकाः धाइगु अय्सां नेवाःतय्सं हे थगु छें दुने ख्यें (पर्वत्या ) भाय् न्ववाइगु, थुकथं झीगु भाय्या विकास जुइला ?
झीगु मां भाय् थ्व नेवाः भाय् धयागु राष्ट्रभाषा ला ख हे खत तर थीं थीं हुनी याना नेवाःतय्सं हे छेंय् थः मस्तय्त नेवाः भाय् मल्हाकु, नेवाःभाय् ल्हातकिं खय् भाषय् बमलाइ, ब्वनिगु कुथीय् बांलाक ब्वनेफइ मखु धयागु टगु बामलाःगु भ्रम ब्वलना च्वंगु खनेदु । तर झीसं थ्व थुइका यंकेमाः कि नेवाःभाय् ल्हाना नं खय् त स्वया नं तसकं बांलाक ब्वनाच्वंपिं नं दु । भाय् धयागु गुलि अप्व सयेके फत उलि न्ह्ययपुया विकास जुइ । छम्ह मचायामे म्हवतिं नं प्यंगु न्यागु भाय् अःपुकहे ब्वने च्वयेगु क्षमता दयाच्वनी । थुःजागु खँ मथुयाः मसियाः नं खय् भाय् ल्हाका च्वंपिं छथ्व दुसा मेथ्व धयागु कर्पिनि न्ह्यःने तःधं छुयाजुइत व सत्ताधारीया न्हिप्यं जुयाजुइत नं चायेक मचायेक खय् भाय् ल्हाका च्वंगुजुल ।उकिं थुजाःगु फुकं थुइकाः सीकाः वयातं थ्वयातं द्वपं जक बिया मच्वँसे छि जि नेवाः नुुगः ज्वनाः छपलाः न्हयजा वनेफत धासा अझ नं छेंय् छेंय् नेवाः भाय् ल्हाइगु लक्ष ब्वलंके फइ ।
जिं स्वयेबलय् झी नेवाः तय्सं हे झीगु भाय्यात अपमान यानाच्वंगु जुल, थुकी छिगु छु बिचाः दु ?
थः जक कतिलाकेत स्वइपिन्सं थथे यानाच्वन खइ, तर थौं झीगु भाय्या अपमान थ्वं यात वं यात धकाः पतिं जक धस्वाका च्वना आः जी मखुत । व अमिगु स्वभाव हे जुल, झीसं।थुकियात फक्व प्रतिवाद ला यायेमागु हे जुल, थ्वः स्वयां अप्व अमिसं अपमान यायेगु लकस हे मदयेकेगु पाखे झी वनेमाः । भाय् सक्षम जुया वन धाःसा अमिसं। गथे याना अपमान याई ?.सरकारी स्तरनिसें थी थी थासय् झीगु भाय्या छ्यलाबुला जुयावन धाःसा अमिसं अपमान मखु कि नहासं चुयाः झीगु भाय्या पाली भाग्याः वइ ।
नेपालभाषा स्वनिगलय् जक मखु पिने पिने नं न्ववाना च्वंगु दु, गथें कि तःधगु थाय् पोखरा,धरान, पाल्पा, हेटौंडा, चितवन, भरतपुर थज्याःगु विकसित शहर दुने नेवाः त यक्कु दु, तर वयेकःपिसं नेवाः भाषं न्ववायेत थाकु चाः थु्की छु बिचाःदु ?
खः नेवाः त स्वनिगलय् जक मखु देय्न्यंक हे न्येनाच्वंगु दु, तर थौं स्वनिगल् नेवाःतसें नेवाः मल्हाना च्ँगु इलय् झन् पिनेयापिन्सं मल्हात धकाः अजु थ्यंक चायेमाःगु मदु । तर स्वनिगलय् च्वंपिन्सं नेवाःभाय् मल्हागु व पिनेयापिन्सं मल्हाःगुया हुनि धाःसा छता हे मखु । थुकिं राज्यपक्षया हुनि खःसा पिने नेवाः नेवाः भाय् मल्हाःगुया हुनि स्वनिगलय् च्वंपिं नेवाःतसें याना नं खः । पिनेया नेवाःभाय् यात गामाः भाय् धका हिस्याइगुलिं नं यक्व मनु तय्सं थःगु मांभाय् त्वता खय् भाय् त न्ह्योने यंका च्वंगु दु । नेवाः तय्सं मेपिनिगु भाय् स्यनेगु लागि गथें प्रयास याइगु खः अथें हे झीगु भाय् त याना च्वन धाःसा गुबल्ये हे तना वनी मखु ।
नेवाः भाय्यात राष्ट्रभाषाया ल्याखं मान्यता तःगु दु, गुगुं थासय् ततःधंगु हाकिम तय्सं खय् भासं लिसः बियाच्वंगु खनेदु, थ्व छु कारणं जुइ ?
खः झी दुनेच्वंगु दक्व भाय् राष्ट्रभाषा खः, झी भाय्त नं मान्यता बिगु दु, अय्सां प्रशासनया ततःधंगु पोष्टय् च्वंपिन्सं सत्ता व जागिरया लागि खय् भाय्यात हे प्रोत्साहित याना झीगु भाय् यात ल्हायेत थाकु चाइगुलिं नं झी ल्युने लाना च्वंगु खः झीगु ल्हातय् नं राज्यशक्तिया अधिकार वल धासा थ्व मांभाय् यागु समस्या समाधान यायेफै ।
छिगु दुनुगलय् झीगु भाय् सिधया बनी थें मजुला ?
थ्व न्हुगु पुस्तां थःगु भाय् मल्हाःगु स्वयेबलय् तसकं हे ग्यायेमाःगु दु, देशय् दुनेजक मखु पिने नं झीगु भाय् लागि जागरण हयेमाःगु दु, नेवाःभाय् मसःपिन्त स्यनेगु ज्याझ्वः न्ह्याका वनमाःगु दु । अझ झीगु भाय् गुगलय् तकं दुथ्याकेत धिसिलाःगु कुतः न्ह्यानाच्वंगु दु, छुं ईया दुने हे गुगलय् दुथ्याना हलिंया गुगं नं भासं झीगु भासं हलिया मेगु भासय् भाय् हिले फइगु जुया च्वंगु दु । थःज्यागु ज्याझ्वः याना वन धाःसा सिधया वनि मखु ।
नेवाः भाय् ल्हाये सःसां ब्वने च्वयेत भचा थाकु नेवाः भय्या व्याकरण सफू नं मदुगु खँ दु, थुकिया त छिं छु धयादि ?
नेवाःभाय् थें ब्वने च्वये अःपुगु मेगु भाय् म्हव हे जक दइ, झीगु भाय् धयागु गथें गथें न्ववाना अथे हे यानाः अःपुक च्वये ज्यूगु भाय् खः । अंग्रेजी ,हिन्दी, खय् भासय् ल्हायेगु छता च्वयेगु मेता हे जुयाच्वनी । अंग्रेजी ख्ये ( बि यु टी–– बट , पि यु टी–– पुट ) छ्यालिगु, झीगुलिं थःज्यागु मदु, अथे हे हिन्दीख्ये च्वये बलय् “ है “ खनेदइ धाय् बलय् “ हे “ जुइ । झीगु भासय् थथें मिल्ये यायेमाःगु मदु । व्याकरणया ल्याखं धायेमाःगु मदु ।
आ थ्व खलाबला धिक्येगु न्ह्यो … थ्व जिमि द्वाल्खायाःगु मांभाय् नं दयेकगु बाँपिझ्याला अनलाइन पति खः थुकिया अर्थ यें भाय् खं तिकिझ्याः अले खय् भाय् खं (आँखीझ्याल) खः , झीसं थ्व पतिया माध्यमं दोलखाया नेवाःभाय् यात लोकं ह्वाकेगु पला छिगु पहल याना च्वनागु दु । छिगु छु राय दु ?
जितला दोलखा अतिकं मन नं चाःगु न्ह्याइपुगु थायँ खः , दोलखा धालकिं भिन्द्यः लुमंसि वइ, दोलखाया नेवाः भाय् धालकिं पाँच पाण्डवया बाखं लुमंसि वइगु । झीगु भाय् थीं थीं कथं हे तःमी । झीगु नेवाः भाय् या यें, यल व ख्वप भाषिका जक मखु कि दोलखा नेवाः भाय् , पहरिभाय्, प्यांगाभाय् थें नां जाःगु चणयागू झिगू कचा भाषिका दु । यें नेवाःभाय् छगु स्तरीय भाय् खः धाःसा, दोलखाया नेवाःभाय् छता तसकं मूवंगु भाषिका खः । झीगु थःगु मांभाय् यात थथें हे छ्यलाबुला याना लोकं ह्वाय्केय्गु लागि थःज्यागु बांलाःगु ज्याझ्व न्ह्याकाच्वंगु खना जि तसकं हे लय्चाःनागु दु । झी सकल नेवाःतः पाखें हे भिन्तुना दु ।
छिकपिनि दोलखा नेवाः भाय् यात लोकं ह्वाकेगु पलाः धिसि लायेमा, सुथां लायेमा ।
छित यक्व यक्व बाय् शुभाय् ।