बाँपीझ्याला, विगतका तिहारभन्दा यस वर्षको तिहार अलि भिन्न छ । कोरोना महामारीका कारण सबैमा एक किसिमको त्रास हुँदा हर्षाेल्लासका साथ चाड मनाउने समय पनि छैन ।
बाहिर निस्केर मिठाइ किन्ने र मगाउनेभन्दा आफैंले सानो बजेटमा घरमै तयार गरेर सामान्य रूपमा मनाउँदा उत्तम देखिएको छ । नेपालीको दोस्रो महान् चाडको रूपमा तिहारलाई मानिन्छ ।
यसपालि तिहारमा पनि कोरोना कहरको त्रास नै रहने हुँदा बाहिरको मिठाइ किन्न जानु पनि निकै डर छ । तिहार, झिलिमिलीको चाड, मिठाइको चाड जे भन्दा पनि अधुरो रहन्छ, जस्तैः माघे संक्रान्तिमा तरुल, तिजमा खीर, दशैंमा मासु भनेजस्तै तिहारमा खाइने परिकार हो, मिठाइ र त्यसमा पनि सेलरोटी ।
बजारमा किनेका मिठाइहरू ताजा र स्वस्थकर नहुने हुँदा साथै विभिन्न अखाद्य पदार्थ मिसावट गरेर बनाइने हुँदा घरमा केही समय खर्चेर आफूलाई आवश्यक केही सामान्य र ताजा बनाउनु उत्तम मानिन्छ । यहाँ सेलरोटी लगायत तिहारमा प्रयोग हुने केही मिठाइका परिकारका विवरण र बनाउने तरिका छोटकारीमा पेश गरिएको छ
सेलरोटी
सामग्रीः चामलको पिठो १ किलोग्राम, चिनी २५० ग्राम, सोडा अथवा बेकिङ पाउडर आधा चम्चा, काजु १५० ग्राम, दूध आवश्यकता अनुसार, केरा २ कोसा, घ्यू ५०० ग्राम, तेल आवश्यकता अनुसार
विधिः चामललाई घटीमा २ घण्टा पानीमा भिजाएर राख्नुस् र दूध हालेर ब्यालेन्डरमा केही खस्रो हुने गरी बल्यान्ड गर्नुस्, चिनी, काजु, केरा र पगालेको २ चम्चा घ्यू पनि हालेर एकछिन अरु बल्यान्ड गर्नुस् र सोडा र मैदा हालेर १ रात छोडिदिनुस् । भोलिपल्ट तातेको तलमा बाँकी घ्यू हालेर सेल बनाउन थाल्नुस् । सकेसम्म नरम सेल राम्रो मानिन्छ ।
फिनिरपत्रे रोटी
सामग्रीः १ किलोग्राम मैदा, ५० ग्राम घ्यू, २ कप पानी, आधा कप चिनी पाउडर, एक र आधा लिटर तेल (तार्नको लागि), साठोको लागि २०० ग्राम बटर वा घ्यू, १ कप चामलको पिठो ।
विधिः मैदा घ्यू हालेर बिस्तारै–बिस्तारै मुछ्दै जाने र पानी पनि थप्दै जानुपर्छ र पिठो मुछिसकेपछि एक साइड लगाएर राख्ने । केही समयपछि पिठोको डल्लालाई ठीक्कठीक्कको पेडा बनाएर मिलाउने र बाटर या घ्यूलाई एउटा कचौरामा मुछेर चामलको पिठो मिसाउने जसलाई साठो भनिन्छ र यो रोटीलाई पत्रपत्र पार्न प्रयोग गरिन्छ । पेडालाई राम्ररी बेलानाले बेल्ने र साठो लगाएर रोल गर्ने अनि चक्कुले काटेर फेरि दोहोर्याएर बेल्ने र तातो तेलमा १–१ गरी तार्ने अनि चिनीको धुलो छरी दिने फिनी तयार हुन्छ र तातो–तातो वा धेरै दिन राखेर पनि खान सकिन्छ ।
काजु बर्फी
सामग्रीः काजुको पेस्ट ४०० ग्राम, खुवा ४०० ग्राम, चिनी १८० ग्राम, पानी आवश्यकता अनुसार, नेपाली घ्यू चम्चा, गुलाब जल २ ड्रप
विधिः नन स्टिक प्यानमा घ्यू तताउनुस् र काजुको पेस्ट हालेर मज्जाले भुट्नुस् । केही समयपछि खुवा हालेर पज्जाले चलाउनुस् । अर्को प्यानमा चिनी र पानी मिसाएर बाक्लो खालको चास्नी तयार गर्नुस् । चास्नीलाई काजु र खुवा भुटेको भाडोमा मिसाउनुस् र अन्त्यमा जुलाब जल हालेर चलाउनुस् । एउटा सफा ट्रेमा मिक्चरलाई सम्याएर राख्नुस् र फ्रिजमा चिस्याउनुस् । भोलिपल्ट लाग्ने चक्कुले आफूले चाहेको साइज र सेभमा काट्न सक्नुहुन्छ र १–१ पिसमा आधा–आधा रोस्ट गरेको काजुले गार्निस गरेर सर्भ गर्न सकिन्छ । काजुको बर्फी चिनी विना सुगर फ्री पनि बनाउन सक्नुहुन्छ ।
बुन्दीको लड्डु
सामग्रीः डेढ कप बेसनको पिठो, १ कप पानी, २ पिन्च साफ्रन कलर, ६ पिस सुकमेल, १ कप चिनी, १ टेबल चम्चा मेलन सिड्स, डेढ कप शुद्ध घ्यू
विधिः बेसनमा पानी र सफरन कलर हालेर मजाले चलाउने र केही समय राख्ने । त्यसपछि घ्यू तताएर सानो–सानो प्वाल भएको झाजरको सहायताले बेसनको लेदोलाई फ्राई गर्ने र एउटा प्लेटमा राख्दै जाने अर्को भाडोमा पानी र चिनी हालेर चास्नी बनाउने र मज्जाले पाकेपछि सुकमेल, मेलन सिड र फ्राइ गरेको बेसनको बुन्दीलाई हालेर चलाउने केही समयपछि आगोको रापबाट निकालेर चिसो हुन दिने र गोलो–गोलो गरी लड्डु बनाउन थाल्ने एवं तरिकाले बुन्दीको लड्डु तयार गर्न सकिन्छ र यो लड्डु धेरै दिनसम्म चोसोमा राखेर पनि खान सकिन्छ ।
गुलाब जामुन
सामग्रीः १ कप दूध पाउडर, १ कप मैदा, आधा कप खुवा, ५० ग्राम पनिर, २ चम्चा घ्यू वा तेल, आधा कप दूध, २ चम्चा दही वा कागतीको रस, आधा चम्चा सोडा, फ्राइका लागि तेल या घ्यू आवश्यकता अनुसार, गार्निसका लागि चप पिस्ता २ चम्चा, सुगर सिरपका लागि १ कप चिनी, ३ कप पानी, आधा चम्चा सुक्मेलको धुलो, १ चम्चा गुलाब जल
विधिः माथिका सम्पूर्ण सामग्रीलाई एक साथ मिक्स गरेर डो बनाउनुस् र केही समय छाडी दिनुस् । केही समयपछि ठीक्कठीक्कको गोलो बनाएर तेल वा घ्यूमा सानो आचमा खैरो हुने गरी फ्राइ गर्नुस् र अर्को भाडोमा सुगर र पानी हालेर सिरप पकाउनुस्, सुकमेलको धुलो र गुलब जल हालेर उमालेपछि फ्राइ गरेका डल्लालाई सिरममा केही बेर पकाउनुस् र पिस्ता गार्निस् गरेर तातो–तातो सेर्व गर्नुस् ।
रसबरी
सामग्रीः ४ कप दूध, कागतीको रस वा भिनेगर १ चम्चा, २ कप चिनी, ७५० एमएल पानी, थोरै मैदा
विधिः दूधलाई उमाल्नुस् र कागतीको रस हालेर फटाउनुस्, जाली वा सफा कपडामा छान्नुस् । यसरी दूध फटाएर निस्केको छोक्रालाई छिना भनिन्छ । छिनामा मैदा हालेर १० मिनेट मज्जाले रगडेर मुछ्नुस् र गोला–गोला गुच्चा बनाउनुस् र अर्को भाडोमा चिनी हालेर तयार गरिएको सिरममा पकाउनुस् । केहीबेर पकाएपछि रसगुल्ला तयार हुन्छ । अन्त्यमा जाफरन लिफ गार्निस् गारेर सर्ब गर्न सकिन्छ । रबरीमा रसबरीलाई मिसाउँदा रसमलाइको रूपमा पनि पस्कन सकिन्छ ।
जेरी
सामग्रीः ३ कप मैदा, २ कप दही, आधा कप घ्यू, ३ कप चिनी, आधा चम्चा सुक्मेल, आधा कप कर्न फ्लोर, साफ्रन पाउडर पिन्च, थोरै बेकिङ पाउडर, २ कप फ्राइ वयल, ४ ड्रप रोज एसेन्स, पिन्च फूड कलर अरेन्ज, पानी आवश्यकता अनुसार
विधिः माथि उल्लेखित सम्पूर्ण सामग्री मिक्स गरेर ८ देखि १० घण्टा वा १ रात रूम टेम्प्रेचरमा छाडी दिनुस् र भोलिपल्ट तेलमा जेरी फ्राइ गर्नुस् र पाकेको चास्नीमा डुबाएर तातो तातो खुवाउनुस् ।
गाजरको हलुवा
सामग्रीः गाजर १० पिस, २ कप दूध, ४ टेबल चम्चा घ्यू, ३ टेबल चम्चा चिनी, ३० ग्राम काजु, ५ वटा इलाइची, ५० ग्राम किसमिस
विधिः गाजरलाई राम्ररी सफा गरेर, ग्रेटरले ग्रेट गर्नुस् र दूधमा मज्जाले पकाउनुस् । ७५ प्रतिशत दूध घटेपछि घ्यू चिनी र अन्य सामग्री हालेर चलाउनुस् । राम्ररी गाजर बानिँदै गएपछि तातोको रापबाट हटाउनुस् र तातो–तातो खुवाउनुस् । गाजरको हलुवा जस्तै चुकन्दर, सुजी, दाल, पालक, भेडे खुर्सानीको पनि हलुवा बनाउन सकिन्छ ।
थेकुआ
सामग्रीः १ कप (२५० ग्राम) गहुँको आटा, ८० ग्राम गूद, ७० ग्राम नरिबल, ५ टेबल चम्चा घ्यू, ५ वटा इलाइची पिठो मुछ्नका लागि आवश्यक दूध वा पानी, सोप एक चम्चा, तार्नको लागि तेल आवश्यकता अनुसार
विधिः माथि दिएका सम्पूर्ण सामग्रीहरू हालेर आटा मज्जाले मुछ्ने र साइड लगाएर राख्ने । केही समयपछि ठीक्कठीक्कको गोलाइ बनाउने र काटाको सहायताले बुट्टा भर्ने त्यस लगत्तै तातो तेलमा खैरो हुने गरी तार्ने र तातो–तातो वा लामो समयपछि पनि खान सकिन्छ । यो मिठाइ तराईमा निकै प्रसिद्ध मानिन्छ ।
