भाजु लक्ष्मण राजवंशी
बाय नास ढेइरी ! कुलय इज्जत बाइउरी, मूर्ख ! ग्वा छन इज्जत ? धन बहादुर साहुन शिक्षा पेशाकु लगैजु कयत धिक्कारेत्चु । जाबो महिनाय खु दोल तलबन थिम्ह खिचाय प्याटा माखा । छन्त सिरनरा ? ड्वाकु हेड मास्टर बनै जु । हाति दमु छन मास्टरीकु, न नाम, न दाम न इज्जत । छन कमाइन छन मिसाय लागिन् थिगुर पार्सी ङ्यारीत गतरा ? सम्मानजनक जीविका यरित, स्वतन्त्र जुयन म्वारिउरी मनसुवान शिक्षण पेशाकु लगैजु कय बाय मिखाय कसिंगर जुर । बाय अपमानजनक व्यवहारलान आमे कयय आत्मसम्मानकु ठेस लगईजुर । यल्पनुय बूढाय कचकचलान् कय वाक्क जुर । आमे आत्मान् सहेरी मर्फजु । मनन चाहै मोजुयन मोजुयन मुथु खोलेत्चु – “गिवी दमु इज्जत ? हाति खेङ इज्जत ? हर्सिन् बा हातित हतै इज्जत हङन थयत हिज्जत हङ थाहा दमुरा ?”
घोप्टो छेर यङन बाय बकबक ङ्ङन चोङ्गु कयय अप्रत्यासित प्रश्नन बूढा रन्थनैजुर । कयय अर्घेल्याइँ खोङन आमे कन्चट तातै जुर । आमे आम वेअदब धनबहादुर साहुन सहेरी मर्फजु । यलपनु दोकुसेत विय अर्ती थिताल इतङ पाखण्डी कय सामु दाहो¥यात्चु – छन बाय ठडैजु शिर खेङ इज्जत, सिर्मुन पाजी ? म्वालन छिन इज्जत ? धन बहादुर साहुय नामकु दमु ड्वाकु इज्जत । नगद नारायणकु दमु, मुठ्ठा मुठ्ठा इज्जत । दोकुसेत अठ्यारी फइरी जन मुठ्ठी हो ताकतकु दमु ।
फुलैजु सास रोकेरित बूढा गर्छि सुमके चोन । लित्त हतै मल्दन हर्स उ बन्दुक य गोलीकु दमु इज्जत । जन गोजीकु दमु इज्जत । मूर्ख, सोइन छिन इज्जत ? लौ सोउ छन टपज्याकु मिखान् इज्जत बाल्टिन थि दुदु बिउ जर्सी साकु दमु । तबेलाकु चियनतय सरकु दमु इज्जत । जन कुर्सीकु दमु इज्जत । दोखुन इज्जत पद हो पावरकु दमु । आपेन जन ड्यावाय गुलाम खेङ । आप्सीन जन टुटी सिलहिन । सिर्मुन बेबकुफ । केइ छन्त इज्जत गिवी दमु ? जन रवाफकु दमु । कवाफकु दमु । नोकर, चाकर हो जन रखौटीकु दमु इज्जत । टपरा हो लपेसाकु इज्जत म्वाल्गु छिन इज्जतय पहिचान गिथी यङन यरिन । जि लुय भो हो बार्चाकु इज्जत सज्यातगी । आमकु तु ज्यूनार यतिगी । इज्जत खाय थोसी, बंगुरय बार, चाखुरा, तित्रा हो कालीजय कवाफकु इज्जतय स्वाद दमु । वाइन, रम, ब्राण्डी हो ह्विस्कीय नशाकु इज्जत दमु ।
छिन हाति थुइन गुल्पनु चाखेङ जुर्स ? पाँच तारे होटलकु बे्रकफास्ट, लञ्च, डिनर, ककटेल हो चियर्सकु प्याटानथि इज्जत दमु । अझ ङेनन इज्जत गिवि दमु ? सोउ आमु गद्दावाल सोफा हो लचकदार खाटाकु इज्जत दमु । छन बान गइरी मर्सिडीज कार, उ महल दोखुनु इज्जत न भरि भराउ दमु । सोउ उ जन एलसेशियन, लाबेडोर, शेफर्ड हो डोरम्याट खिचापे भुकाइकु इज्जत गर्जैजुर । आपे चुम्टु हल्लाइकु बडेसेबडे हाकिमपेन जन हाखेन नतमस्तक जुरहिन् ।
जिन सिम्वाले हजुरय इज्जत गिवि दमु ? सा, सर, खिचा, मोटरकार, महल हजुरय इज्जत मखे । कयय पूरक प्रश्नन धनबहादुर साहु रन्थनैजुर । ग्वा थय इज्जत ? उ चुनौती आमे लागिन् असह्य जुर । नुगर तन्क्याङन ड्वाकुड्वाकु स्वरन गर्जैजुर – दोखुसेनु जन टुटी थियन छेर झुक्यातै । जन इज्जत मखेरर्स छन इज्जत ? उलि बु स्वाहार, सेफन थि तमसुक, लक्ष्मीनारायण, दोखुनु हरुवा चरुवा, नोकर चाकर जन इज्जत मखेरर्स छि जाबो मास्टरय इज्जत जुर रा ? थौ ड्वाकु इज्जतय बखान यङन बूढा न गोस मसारेतै । तर कय बाबुय आम गोस पुइ म्वालै ।
आमवा थय कमाइ गिवी खेङ ले ? जाली तमसुक, बलजफ्ती मेबुलान लुटेङ सम्पत्तित थमुन इज्जत हरी मिलै मोजु । सलामी मखे बा, सिङन्ली लाम लगै जु मलामीय लस्कर खेङ इज्जत । “थुक्क छन बुद्धि । पामर गधा !” कडकै जुयन धन बहादुर साहु पित ओन । कयन रोजेङ इज्जत हो बान् जोडेङ इज्जतकु गुङ तारताम्य मद । कयय ठम्याइ दमु– इज्जतय न पालिस, न रोगन तर उ टल्कैजुर । निवारथे झुल्कैजुर । ताम हो दाम मखे बरु इमान, जमान, न्याय हो सत्यकु कय इज्जत खोनै । आमुन हतै – श्रम हो चल्तीकु इज्जत जन्मैजुर । मोलतोल, मरमुलाहिजा, चाकडी हो चुक्लीकु इज्जत मद ।
तुषारोन ओइल्यामयकु, लोखुन मप्यात्केउ, फस बतासन हल्याइमयकु इज्जत शान्त, संवेदनशील, सहयोगी, दयालु मित्रवत हो न्यायिक खेङ । इज्जतत उलिंकाठकु बुयन लिङाइ माल । सज्जनय बोली हो व्यवहारकु इज्जत प्रकट जुर । आमु जुयन इज्जत सज्जनय लिखन लगैजुर । दुर्जनलान् वियन ओन ।
इज्जत बढैजुइत गुली ठाकौ आम सोयन ठाकौ उत जोग्यारीत झन ठाकौ । गुनलान हेपैमोजु लुटैमोजु थौकुतु अलौकिक इज्जत अदृष्य, अपराजित, निराकार, निरंजन खेङ । उ थौ दुपान तु दमु । तर उ थिगुर कुसंस्कारलान इज्जत बिलैजुर । ईष्र्या, द्वेष हो पूर्वाग्रहय अग्निकु डामैजु तराजुकु तौलेरी इज्जतय बजन थाहा मोजु । धन बहादुर साहुय कयय अन्तिम निस्कर्ष गुलित चित्त बुझैजुयौ हो बुझैमोजुयौ भविष्यन निक्र्यौल य¥यौ । सुभाय्