प्रकाश श्रेष्ठ, तौथली
राजधानी काठमाण्डुलान ११२ कि.मि पूर्व खेन्न लकु सिन्धुपाल्चोक जिल्लाए नाम चलईजुउ धार्मिक ऐतिहासिक अले पर्यटकीय ठाँईकु नाम चलईजुउ तौथली गाविस पूर्वकु द्वाल्खा जिल्लाय खरिढुङ्गा पश्चिमकु टेकनपुर गाविस उत्तरकु पिस्कर गाविसय पिस्कर खो अले दक्षिणकु जेठल हो पेट्कु गाविसय बर्ना खो परईजुर । इउ गाविस जनकपुर हो वागमती अञ्चलय साँद हरसौ जिर । इउ गाविस नेवारपे छेँन भरईजु पुरान गाउँ खेउ । नेवारपसिन थउ रितिथिती, परम्परा लुउनके दखुताउ चाडवाड अले प्याखनपेन मानेरिततु ईकुए मुल विशेषता खेङ । नेवारपेन जुरसौ देशे नेपु ठाँईकु चोङ्गुपेन नेवारपेन सोर्न व्यागल रितिथिति, प्याखन, परम्परा अले खँ ईकुए अझउ मेपुरी विशेषता खेङ ।
इकु त्रिपुरा सुन्दरी माईए देगल, भीमसेन, नासर, सनेशचा, सेतीदेवी, महादेउ, सरस्वती, बाघभैरव अले घत्केउ देउपेन, पईला पईलाय लुङाए वती, पाटी, डोवर, आखरदउ लुङा, बुगार
(कुवा) अले देउकु दकेएततय बाल्लकु बुट्टापेन खोईदमु । ईउन आकुय कलाकौशल हो ईतिहासत केङन तरई । ईकु ब्याला ब्यालाकु थरिथरि चाडबाड अले प्याखनपेन मानेतहिन् । दखुसोयन ईकु ङाकेय चाडबाड हो प्याखनकु जनैपुर्णिमाननसि निन्पत्ति ङानुटुल्के मानेङ गुनिला हो मोहनीकु मानेङ डोजा प्याखन ए विशेष पहिचान दमु । ईकु मानेङ थरिथरि चाडबाड हो प्याखन सोईत जिल्लाए दखुबलेए ठाँई (पिस्कर, जलजले, धुस्कन, बर्ना, जेठल, खरिढुङ्गा, टेकनपुर) अले काभ्रे हो द्वाल्खाय ठाईदारलान् हजारौ जात्रपेन यरेहेन् ।
समुद्रय चुतललान् आन्थिङ २००० मिटर था चोङ्गु तौथली गाउँ धर्म परम्परा रितिथितिलान जुकु मखे आकुए प्राकृतिक ठाँई बाँलङनु जात्रा प्याखनकु हजारौ जात्रपेन यरेहेन् । थेपुल तौथली थेगु यउनजुर्सौ ईउ ठाँईत बाँलकु ठाँई हङन हतेहेन । ईकुय दुबिन–दुबिन दखुउ ठाई (शिखरच्वाका, बुडाबुडी, खालचायपङ, टकसीचा, जपसिले, खागल, प्यारछोवा) लान गौरीशंकर, गणेश, मकालु हिमालपेन खाईदमु । सिन्धुपाल्चोक जिल्लाए ७९ गाविसमध्यम महत्वपुर्ण अले ऐतिहासिक धार्मिक ठाँई तौथली थेईत काठमाण्डुलान चार पाँच घण्टान द्वाल्खा जिल्लाए खरिढुङ्गा थेन । आकुलान थे घण्टा लिङायन तौथली ऊई जिर । उन्नसिन लादार समय अनुसार होउ सोनपेन, झागलपेन, वनय जन्तुपेन खोईदमु । वनए सिमापे सुसेली, पहाडपेन, छागा खो अले मनतु लोभईजु ठाँईपेन सोयन तौथली थेई फरगु । सिन्धुपाल्चोक लामासागुलान् तीन घण्टा थाँटाकु (उकालो) लिङायन तौथली थेईजिर । आन्थिङन निस्गुर लाए बाँलकु बाँलकु ठाँईपेन छुटई थोमजु हङन उन्नसिन हो एरनसिन व्यागल व्यागल लाँ लिङारेहेन । मिपेन तौथली यरनसिन खाडीचौर डाडाँपाखर, मुडे खरिढुङ्गा जुएन यरेहेन हर्र्स काठमाण्डौ उन्नसिन तौथली गैरी गाउँ टेकानपुर लामोसागु जुएन सिधाउ काठमाण्डु एईजिर ।
साच्चैतु ईकु यउ घत्केङ मिपसिन तौथली रमाईलो बाँलकु ठाँई खेउ हङन हतेहेन । लिङायन न्याल्गु पेन ङायन स्याकु अले चिकौ फस यरसौ आमु ठाँईए बाँलकु बाँलकु ठाँईन छिजि दखुतौ मुल्याङन् बिरै । तौथली उङव्यालाकु लादार मेटयाङ ग्वाठालान् चिला फसी अले ग्वाठाला अले घाँस सी कार यउ मिपेन खान्न आमु ठाँईय वास्तविक जीवनशैलीए बारेलान बुझईजुईदमु । अले थन्दार खरिढुङ्गा हो लामासाघु निस्गुर ठाँईलान तौथली ट्वाकस्याकु गाडीए लो दकेईय धोनहिन् । जेठललान तौथली अले धुस्कुन पिस्कर जलजलेलानु तौथली टुल्के गाडीय लाँ दकेरसेउ यतेहेन ।
(उ लेख ईसिन् तौथलय नेपाल भाषालान्तु पित कायन तरगु)
ताैथलीय वारेकु च्वय माेसिकेेई जे लेख बाँलकु दमु।थाै पस्त घत्केघत्के सुभाय।