द्वाल्खा दुपान सामाजिक ज्य खँकु थउ हातीन फरई आमुन ग्वाहार यङन ययन चोङ्गु थि थि खलकपे नाप द्वाल्खा नेपाल भाषा व संस्कृती न्हियन्ही ताङन ओङन चोन वय संरक्षणय लागिन् हाती यरी मलेउ हङन बाँपीझ्याला खेन्नलान् थिगुर येँस (प्रश्न) थि थि खलकय नाय्पे दातिकु तयकु नाय्पिसिन् गिथी थौ खँ पोन्के तयन दिरहिन् आमु आन्थीतु थपेलागिन् उकु ब्बयन तरगु ।
नाय् द्वाल्खा गुठी, द्वाल्खा
दोखुनु सोयन हाखेन द्वाल्खा गुठी खेन्नलान् जन थौ विचार तईत ठाँई वियकु बाँपीझ्याला अनलाईन पती त सुभाय् । भाषा हङ थिगुर जातिय पहिचान खेङ । उ पहिचान त गिथी म्वात्के तईरी हङ छिजी थौ खँ खेङ । आमु जुयलागिन छिजि द्वाल्खाय नेपाल भाषा त सत्ननुङ म्वात्के तईरीतु छिजिन विचार यत्कु हर्स वत छ्यालीकु हाई मल । थउ कय् मिच त सेई मल । यलेङ उ भाषा त छ्याली म्वाली मल हङ जन मान्यता दुम । नेपाल भाषा नाप सम्वन्धीत ब्वईय लागिन थि थि पतीपेन पित काई मल, आउ थपे उ बाँपीझ्याला अनलाईन पती पित कायन ययन चोनगु उन द्वाल्खाय नेपाल भाषा संरक्षणय लागिन ड्वाकु ग्वाहार यरेउ हङन आश कायन चोनगु । द्वाल्खाय नेपाल भाषाकु थौतु थिगुर गुण मान व पहिचान दमु वत छिजि दोखुसेनुङ थुई मल । वयलागिन् दोखुनु द्वाल्खावासी दाजुकिंज, ताताकेहेपिसिन ग्वाहार यरी मल, मायाँ यरी मल, थिठाँई चोई मल ।
आउ संस्कृतीय खँ लार्गु हर्स भाषा व संस्कृती हङ नाप नापतु लिङाउ थिगुर त्वासय रुपकु सोई मल । भाषाय गिथी महत्व दुम आन्थीतु संस्कृतीयङ आम्लीतु महत्व दमु । गिवी नेवार जातीय वसोवास जुर आउ थउतु संस्कृती दमु । वय संरक्षण गिथी यङन यरीउरी हङन छिजी दोखुनु नाप ज्याङन संरक्षणय लागिन पहल यरी मल । आन्थीतु आउ स्थानिय निकाय बनई जुयन चोन उ भाषा संस्कृती संरक्षण यङन हाखेन यईरी जिम्माय ज्य खँ आउ उ स्थानिय निकायय खेङ । उ अभियानकु छिजिन हाती फरई आमुन ग्वाहार यरी मल हङ जन थौ विचार दमु । द्वाल्खाय सामाजिक ज्य खँय सवालकु छिजि दोखुनु नाप ज्याङन हाखेन उई मल हङन जिन द्वाल्खा गुठी व जन खेन्नलान् ईनाप यतगी ।
नाय् कालिञ्चोक युवा क्लव, द्वाल्खा
मा भाषा हङ छिजि थउ पहिचान खेङ । आमु दुपान छिजी द्वाल्खाय नेपाल भाषाय थउतु महत्व दमु वय संरक्षणय लागिन् हातीन फरई आमु ग्वाहार यरी मल । नक जन्मई जुउ मुचाखचापिस्त खँ सेन्ङ पहिला पहिला मा बा न थउ मा भाषा सेङ्गुतन जुउ । आउ री छिजि द्वाल्खाय गत्के ल्यास्मापिसिन द्वाल्खा सोयन पिपानाय मिसा व्याहा यङ लागिन् उ समस्या यउ खेङ हात्त हर्स मा बाङ द्वाल्खाय जुर्ङ मुचापिसिनुङ चाड थउ मा भाषा छ्यालिउरी अवसर दउजु आउरी मुचापे मा पिपानाय जुयलागिन् बा व मा य दातिकु खँ जुर्ङ पर्वत ख जुर आमु जुयलागिन् मुचापिसिनुङ पर्वत खँ सेङ्गु जुर । वयलागिन् थिगुर अभियान चल्यारी मल । आले वय नाप नापङ उ भाषा, संस्कृती म्वात्केई हङन लिङाय चोङ्गु थपेन थिनागु दाजुकिंज व बाँपीझ्याला पतीत प्रवद्र्धन यरी मल ग्वाहार यरी मल । द्वाल्खाय साझि खँकु दोखुनु थिठाँई चोङन ग्वाहार यरी मल ।
मेवु खँ संस्कृती परम्परा न्हियन्ही ताङन ओङन चोन । आउ हरी मल्स विशेष यङन हाखेनन्सी हिलेन ययन चोङ्गु गुठी पेन ताङन ओङन चोन वय थिगुर खँ री गुठीयारपिसिन् निरकायन चोङनुङ खेङ मेवु खँ री राजनिती परिवर्तनुङ खेङ वय दातिकु द्वाल्खाय थिनागु गत्के संस्कृती, चाडपर्वपेन ताङन ओङन चोन । उ जुयलागिन् समस्या पित यउ खेङ । वय लागिन् गुठीयार, गैर गुठीयार व स्थानिय निकायन विशेष जिम्मेवारी काई मल हङ थन थउ विचार दमु ।
द्वाल्खाय बुग्देउय जात्रा थनु केसी थिगुर ड्वाकु पर्वय रुपकु ङाके ययन चोनगु । उ जि तु नाय् जुयन चोङ कालिञ्चोक युवा क्लवन द्वाल्खावासी व शुभचिन्तकपे आले वल्ते आल्ते नगरपालीकाय ग्वाहरलान् हिल्के ययन चोनगु उ खँ द्वाल्खावासीपिसिन् दोखुसेनुङ सिरई । क्लव संघ–संस्था हङ थिगुर माध्यम जुकुन खेङ वत म्वात्के तईयलागिन् गुठीयारपेनतु व छिजि द्वाल्खावासीतु क्वारी मल । आउ स्थानिय निकाय बालङन ययन चोन आमजुयलागिन् स्थानिय निकायन विशेष पहल यरी मल आमकु छिजि द्वाल्खावासी थिठाँई चोङ टपमाज्याङन हातीन फरई आमुन ग्वाहर यरी मल हङ जन थउ विचार दमु ।
संस्कृती, चाडपर्व व जात्रामात्रा हिल्केईत थिगुर अक्षकोषय व्यवस्था यरी मल उ मयत्के छिजित दउ जात्रामात्रपेन हिल्केईत ठाकई व्यला यई धोन्जु वय लागिन् दोखुन सिउ थुउ द्वाल्खाय दाजुकिंज, ताताकेहेपिसिन् थउ थउ खेन्नलान् ग्वाहार यरी मल । बाँपीझ्याला पती अनलाईनकु ओङकु खुसी चायन चोनगी जी व जी चोङ खलक कालिञ्चोक युवा क्लवन छिजी भाषा, संस्कृतीय लागिन् हाती यरी फरगु आम्कु ब्व कायन ग्वाहार यरी हङ प्रतिवद्धता विरगी । वय नाप नापङ निस्गोटी खँ तईत ठाँई वियकु बाँपीझ्याला हिल्के ययन चोङ्गु उपेन्द्र दाजु व थयत ग्वाहार यङन ययन चोङ्गु खलक त सुभाय् ।
नाय् दोलखा म्यासमुचा खलक
मा भाषा हङ छिजी त ओसिकेउ थिगुर माध्यम खेङ । द्वाल्खा नेपाल भाषान् छिजि ईज्जत व मान नाप नापङ गौरव यरीय लागिन आँट वियन तरै आमु जुयलागिन् वत गिथी छ्यालीकु हाईरी आले संरक्षण यरीउरी हङ खँ छिजि दोखुसेनुङ सोचेरी मल । ईसि वा म्यासमुचा व्याहा यङन माईती छें त्वार्त कर्म छेँ मेले ओङन चोनगु आन्थि जुर्सङ थौ माईती छेंय तु गत्के माया लगई जुर । ईथी माया लगई जुईरी थिगुर माध्यम छिजि थउ मा भाषा व संस्कृतीतु खेङ । खँ लाईत गुली कत्छीङ्गु थिनागु खोईदमु तर वत छ्यालीत आम्लीतु ठाकय चोन । वय संरक्षणय लागिन् विशेष यङन माईती खलकय दाजुकिंज, ईरीपिरी पिसिन् पहल यरी मल ।
आन्थीतु थपे पहलकु थनु बाँपीझ्याला खबरपती, पती पतीलान् विकास जुयन अनलाईन पतीकु थेन्के तरगु उ दोखुसेय लागिन् खुसीय खँ खेङ । आन्थितु छिजिनुङ हातीन फरई आमुन वय संरक्षणय लागिन् ग्वाहार यङन मुचापिस्त मोवाईल, कम्प्युटरकु ग्याम मेथईकेई सोयन न्हिछीकु थिपुल उ अनलाईन पतीकु दउ खँकुठी, समचार, चिय खँ, बाखनपेन ब्वई सेन्स अझ बाँलकु जुय हङथे लगई जुर । उन मा भाषा सेई त गत्केङ ग्वाहार यरेउ हङथे लगई जुर ।
आउ संस्कृतीय खँ लार्गु हस छिजी द्वाल्खाय संस्कृतीय थउतु मान दमु । उपत्यकाकु हाती हाती चाडपर्व, जात्रामात्र व देउ देगलपेन दमु आमु छिजिकुङ दमु । उ जुयलागिन् वय संरक्षण यरीउरी थिगुर छिजी ईज्जत दुपान लत । वय लागिन् छिजि दोखुनु थिठाँई चोङन हातीन फरई आमुन ग्वाहार यङन हाखेन उई मल हङ जन थौ ओप्तेचा विचार दमु । उ अभियानकु म्यासमुचा खेन्नलान् हातीन ग्वाहार यरी मल आमुन ग्वाहार यरी हङ प्रतिवद्धता यतगी वय नाप नापङ जन थौ खँ पोन्केई त उ पतीकु ठाँई वियकु थपिस्त सुभाय् ।
नाय्, बनारसी सहयोगी हातहरु
दोखुनु सोयन हाखेन बाँपीझ्याला पती त अनलाईनकु यङन चोङकु जि खुसी चायन चोनगी । उ छिजि द्वाल्खाय नेवार जातिय लागिन् थिगुर गौरवय व ईज्जत खँ जुयन चोन । वयलागिन् बाँपीझ्याला पती व हिल्के ययन चोङ्गु खलकत बाँलकु भिङ्गु टोनगी जी व जी नाय् जुयन चोङ खलक बनारसी सहयोगी हातहरुय खेन्न लान् ।
छिजि द्वाल्खाय नेपाल भाषा संस्कृती म्वात्के हाखेन यईतरी गत्केङ ठाकयन चोन । वय संरक्षणय लागिन् द्वाल्खाय ल्यास्मापिसिन् विशेष यङन पहल यरी मल्गु खोईदमु । मा भाषाय हिसावन सोर्गु हर्स थनुकेसी द्वाल्खाय ल्यास्मापिसिन् पिपानाय मिसा व्याहा यरी लगई जुयन चोनहिन् आमु जुयलागिनुङ उ भाषा ताङन ओङन चोन । ईथि जुर्सङ बा द्वाल्खाय मा पिपानाय जुर्सङ मा भाषारी छिजी पहिचान जुयलागिन् गुनानुङ हरी माबाल्के सेई म्वाली मल व सेन्केई मल हङ जन थौ विचार दमु । द्वाल्खाय नेपाल भाषा ताङन ओङन चोन आउ ययन गत्केङ छ्वासय ओङन चोन । वय प्रवद्र्धनय लागिन् आउ थमुन बाँपीझ्याला पतीत पित हायन तरगु आन्थीतु हाखेन थयतु पहलकु द्वाल्खा नेपाल भाषाय खँकुठी पित कायन तरगु यउ व दउ पती साफरपिस्त थौ कय मिचत ब्वन्केई सेई मल । आन्थितु थौ मा भाषालान् म्ये पेन बनई जुयन ययन चोन उ पिस्त ङेईरी बानी यरी मल । ईनागु दोखुनु छिजि साझी खँ जुयलागिन् थउ थउतु ग्वाहार यरी मल । आन्थीतु व्यला व्यलाकु द्वाल्खा नेपाल भाषाय माध्यमलान् ज्य खँ हिल्केई मल आकुरी छिजी मा भाषा नेवाः लान्तु न्हुन हाई मल । यले यउ दाजुकिंज, ताताकेहे नाप लत्कु हर्स थउ मा भाषालान् न्हुन हाई मल । छिजि मा भाषा गुनानुङ सेई म्वालई हर्स आपिस्त सेई विई मल खिसी यरी मटे । ईनागु थि थि ज्य खँ यरी मल्गु आवश्यकता दमु । उ अभियानकु दोखुनु नाप ज्याङन ग्वाहार यरीउरीय विकल्प हातीङ मद ।
आउ संस्कृतीय संरक्षणय खँ लार्गु हर्स उ संस्कृतीङ भाषा थिनागुतु खेङ यउ आम्दानीपेन मदय थनु छिजि महनीय हिपाथामी थिनागु जात्रा थनु सोयन पिदँ ङादँ हाखेनन्सी दियन चोन । वत हिल्केईय लागिन् पहल यरी मल । ईनागु साझी धर्म, संस्कृती भाषाय खँकु स्थानिय निकायन थिगुर भिन्न योजना दकेईमल्गु खोनगी । हात्त हर्स विकासय ज्य खँ व भाषा, संस्कती आले सम्पदापे हङ बाच्ता पाउतु जुर । भाषा, संस्कृती व सम्पदापेन छिजि पहिचान नाप ट्वाकस्याङन चोन । पहिला पहिचान त नास जुई मविलो आमे नाप नापङ विकासय ज्य खँ त हाखेन यई मल । नामय जुकुन ऐतिहासिक शहर जुयन चोन पुरान पुरान सम्पदापेन दोखुनु नास जुयन ओङन चोन वय संरक्षण गीथी यरीउरी हङन छिजि लागिन ड्वाकु चुनौती जुयन चोन । वयलागिन् दोखुनु नाप ज्याङन ज्य खँ यरीलौं हङ जन थौ विचार दुम ।
नाय् लायन्स क्लव अफ द्वाल्खा
द्वाल्खा नेपाल भाषाय संरक्षण यरीय लागिन् गुलिङ द्वाल्खाय दाजुकिंज, ताताकेहेपेन स्वःनिग सुत्ता द्वाल्खा पिपान चोनगु आपेन दोखुनु थिगुर जुयन ग्वाहार यङन संरक्षण यरी मल्गु खोई दुम । उ भाषा, संस्कार व संस्कृती हङ छिजि द्वाल्खाय नेपाः जातीय पहिचान नाप ट्वाकस्याङन चोन । थउ कय मिचपिस्त छिजि मा भाषा सेई मल । गीथी अंग्रेजी व नेपाली भाषा सेनगु थौ मुचापिस्त आन्थितु नेपाल भाषाङ सेई मल्दन, भाषा सेईत लासचाई मटे ।
ल ईसि खँ लार्गु हर्स जि थिम्ह द्वाल्खाय म्यासमुचाय कय खेङ तर ईसि छेँ साँखुकु द्वाल्खाय नेपाल भाषानतु न्हुन हारगु । जन कयनाप ईसिन द्वाल्खा नेपाल भाषातु खँ लारगु ग्वाले आमुन बाँलस्केतु पुल्केरई आमु जुयलागिन् सेईत ईच्छा यत्कु हर्स मजिउ व मफय हङ हाती मद । तर द्वाल्खाय दाजुकिंज, ताताकेहेपिसिन् हात्त भाषा छ्यालीकु हाईत ठाकके चोनहिन् आम खँ जिन थुई मफयन चोनगी । उ जुयलागिन् उ भाषाय संरक्षण यरी मल भाषा म्वार्स छिजि पहिचान चोयङ उ संरक्षण दोखुनु मिलई जुयन नाप ज्याङन यरी मल ।
जिन द्वाल्खाय दाजुकिंज, ताताकेहेपेन नाप लत्ङ ईथि सोरगी गत्केथेन पर्वत खँ लारहिन् बरु जिन द्वाल्खा नेवाः भाषान् जवाफ विरगी आले हतहिन् थयतङ ईसी द्वाल्खा भाषा यउ जुयन चोन बरु ईस्त माया हङन हङन हतहिन् उ थिगुर दुःखय खँ खेङ । थिगुर उखान दमुले भाषा म्वार्स जाती म्वारेउ म्वार्स जुकुन देश म्वारेउ हङन उ जुयलागिन् वत छ्यालेन संरक्षण यरी मल, ईथी मयत्कु हर्स उ द्वाल्खाय नेपाः भाषा केसिय न्हिकु ताङन ओयङ वत बच्यारी मल । उ भाषिक अभियानकु थनु बाँपीझ्याला पती अनलाईनकु थेन्केई त गु मेह यत्कु आमे लागिन् जन दाजु उपेन्द्र प्रधान व उ अभियानत ग्वाहार यङन चोङन दिउ दाजुकिंज, ताताकेहेपिस्त दुपान दुगरनन्सी बाँलकु टोनगी जि व लायन्स क्लव अफ द्वाल्खाय खेन्नलान् ।
आउ संस्कृतीय खँ लार्गु हर्स उ ताङन उईरी मेवु दुःखय खँ जुयन चोन । न्हियन्ही द्वाल्खाय ल्यास्मापेन द्वाल्खा सोयन पित ओङन छेँ दके चोनहिन् द्वाल्खाकु बुढा बा आ व जागिर त्वार्त चोङ्गुपेन गत्केथे चोनहिन् । यउ यले चोन्सङ थउ जात्रापर्व ङाकेय ताक्कु द्वाल्खा ओङन हिल्केईय लागिन् ग्वाहार यरी मल । बुग्देउ गिथी थिगुर पर्वय रुपकु ङाके ययन चोनगु आन्थितु मेवु मेवु जात्रापेनुङ आन्थीतु पर्वय रुपकु ङाकेईय लागिन् ग्वाहार यरी मल । वय विकासय व सन्दर्भणय लागिन् दोखुसेनुङ ग्वाहार यरी मल । ईथी मयङन थिगुर थिगुर यङन त्वार्त ओन्गु हर्स दोखुनु जात्रामात्रापेन ताङन ओयङ हङ जन थौ विचार दमु । उ जुयलागिन् वत हिल्के व संरक्षणय लागिन् द्वाल्खावासी दाजुकिंज, ताताकेहेपेन तु नाप ज्यारी मल थउ हातीन फरई आमुन ग्वाहार यरीतु मल ।
भाषा व संस्कृती छिजि थौ पहिचान खेङ । उन मिपे थिगुर जातत् ओसिकेरै आमु जुयलागिन् उ भाषा व संस्कृतीय संरक्षणय लागिन् छिजिन हातीन फरई आमुन ग्वाहार यरी मल हङन द्वाल्खाय नेवार जाती दाजुकिज, ताताकेपे दातिकु ईनाप यतगी । वय नाप नापङ जि लायन्स क्लव अफ द्वाल्खाय नाय् जुकुन मोजुयन जन मा य माईती छेँ द्वाल्खा खेङ । उ जुयलागिन् जन थौतु हिय सम्वन्ध द्वाल्खा नाप दमु उ दुपान न्हुन हाखय नेपाल भाषा, संस्कृती संरक्षणय लागिन् जिन हातिन फरगी आमुन ग्वाहार यरी हङ प्रतिवद्धताङ यतगी ।
नाय् साथीको लागि साथी, द्वाल्खा
दोखुनु सोयन हाखेन जन खेन्न व साङतय लागिन साङत खेन्नलान् बाँपीझ्याला द्वाल्खा नेपाल भाषाय पती अनलाईनकु थेईत सफल जुयकु बाँलकु टोनगी । वयलागिन् जिन आले जि चोङ खलकलान् हाती ग्वाहार यरी मल आमु यरीउरी प्रतिवद्धता यतगी ।
द्वाल्खाय नेपाल भाषा, संस्कृतीय थउतु मान्यता दमु आमु मान्यता त छिजि दोखुसेनुङ बाँलस्के थुयन म्वात्के संरक्षण यरीउरी छिजि दोखुनु द्वाल्खाय नेवाः दाजुकिज, ताताकेहेपे जिम्मेवारी दुपान लत । उ जुयलागिन् हाती फरई आमु ग्वाहरा यरीमल हङन थुई मल ।
द्वाल्खाकु थिगुर रोग दमु गुनानुङ हातीङ बाँलकु ज्य खँ यत्चु हर्स टुटी छिरीउरी आमु ज्य खँ जुई मजि यउसेनुङ यर्सङ बाँलकु ज्य खँकु ग्वाहार यरी मल हङ भावनाय विकास जुई मल । मेवु खँ गुल्प टुल्ले छिजि द्वाल्खाय सामाजिक ज्य खँय सवालकु थिठाँई चोई मफगु आमताक्कु टुल्ले द्वाल्खा नेपाल भाषा, संस्कृती, परम्परा व नास जुयन ओङन चोङ्गु सम्पदापे संरक्षण यरी मफगु । आमु जुयलागिन् आमु रोग लाकेईलौ । आन्थी आनागु रोग लाके छिजि मिलई जुयन बाँलकु ज्य खँ यत्कु हर्स बाँलकु मोजुयउ हङ खँ तु मद । गुल्प टुल्ले ईनागु बाँमलकु खँ त त्वारतई मफगु यउली खलकपेन चल्सङ वय हाती औचित्य मद ।
बाँलकु खँकु ग्वाहार यरी मल टुटी छिरी मजि दोखुनु मिलई जुईलौं थिठाँई चोईलौं नाप ज्याङन ज्य यरीलौं बाँलकु खँकु नेतृत्व स्विकार यरीय बानीय विकासय यरीलौं हङ जन विचार दुम ।
नाय् साथी कल्याणकारी, द्वाल्खा
थौ मा भाषा हङ छिजि त ओसिकेउ थिगुर चिन्न खेङ । उ जुयलागिन् वय संरक्षण गिथी यङन यरीउरी हङन छिजी दाजुकिंज ताताकेहे, ईरीपिरी दोखुनु नाप ज्याङन ग्वाहार यरी मल । थउ कय मिच त मा भाषा सेई मल । भाषान छिजीत थिठाँई तईत ग्वाहार यङन चोन । मुचापिस्त थनु छिजिन गिथी नेपाली, अंग्रेजी भाषा सेईत ईच्छा यङन सेईत ग्वाहार यतगु आन्थीतु थौ मा भाषा द्वाल्खाय नेपाल भाषाङ सेईतङ विशेष यङ माईती खलकय दाजुकिंज, ईरीपिरी पिसिन् ग्वाहार यङन चाख काई मल जिन ईनाप यतगी । वय लागिन् दोखुनु दाजुकिंज, ताताकेहेपिसिन् ग्वाहार यरी मल ।
थउ जन्म ठाँईय भाषा, संस्कृतीन यत्ङ जन माईती छेँ द्वाल्खा हरीत ईस्त गुली गौरव लगई जुयन चोन । आमु नाप नापङ द्वाल्खा भीमेश्वरन छिजि दोखुसेत रक्षा यङन तयन तरै । आमताक्कु पाँच पाण्डवपेन गुप्तवास चोङ ताक्कु आउ छिजिन लाय खँपेन छ्याले हङ खँ पित ययन चोन । उ दोखुनु मोल व मान्यतान यत्ङ छिजि द्वाल्खाय नेवाः भाषा व संस्कृतीय संरक्षण यरी मल वय लागिन् म्यासमुचा खेन्नलान् हातीकु ग्वाहार यरी मल आम ग्वाहार यरीत ईसी सदाङ तयार जुयन चोङ खँ उकु सिकेरगु । जन ओप्तेचा खँ तईत ठाँई वियकु उ अनलाईन पती हिल्के ययन चोङ्र्रगु दाजु उपेन्द्र प्रधानत दुपान नुगरलान्नसी बाँलकु टोनगी वय नाप नापङ बालकु खँकु दाजुपे लिखङन केहेपेन चोङ खँङ उकु जिन हतगी ।
