बालकृष्ण दोल्खे, द्वाल्खा
छिजी जुजुपिस्न थि थि (विभिन्न) ठाँईकु थि थि (विभिन्न) संरचनापेन दकेरहिन्, समय, परिस्थीती, वातावरण, आले चालचलनकु फरक परैजुयन प्रयोग यरी मफयनुङ आनागु संरचनापेन एकदम आवाश्यक हो सान्दर्भिक दम । कोव्न ट्वालय पुखुर हो पाखलतीय ड्वाकु पुखुर धार्मिक, सांस्कृतिक, सामाजिक वातावरण, स्वास्थ, शिक्षा, आले मनोरञ्जनय लागिन् जर्गेना संरक्षणय पर्खाईकु चोन ।
कोब्न ट्वालय पुखुर
धार्मिक आले सांस्कृतिक हिसावन सदाङ्य गुल्लाताकु उ पुखुर बिशेष ज्य महत्व दमु । कालिन्चोक भगवतीय मेला यङन् करीव थिगुर निस्गुर घडी वाजागाजा सोन मालान् छाइयङन् देउदारोय गुनानुङ लिङ्ग बुयन डापा खलकत लसकुस यरीत स्थानिय वासीद्वापेन, भजन मण्डलपेन धोजा सुत्ता बुयन पाखलतीय पुखुरनाप ग्वारमुङन् वाजा ठ्याङन् भजन् हलेन् नगर परिक्रमा यङन्ली ड्वाकु डाकस् प्याखन् सुरु यङन् पालचुटीय मास्केय खलकय पालालकु गुठीयारपिसिन् राईती नारायणचा देगल हाखेन् विशेष यङन चाय मण्डप दके जग्गे यतै । जग्गे यरी दोङ्के कोब्नय पुखुरकु ज्वाली सोयन हाखेन ड्वाकु डाकसन जग्गेय मन्डप टुटीन नुयन् नास्यारी धोन्केन्ली पुखुर ज्वालीउरी ज्य सुरु यतहिन् । ओय बारेकु खास बुज्यारी मर्फसङ जुजुपिसिन् सिकेयथे हनुमान न लंका जल्याङन्ली समुन्द्र पार तरैजुर जुय हङ किम्वदन्ती दमु । आम जात्रा सोइत द्वाल्खाय दोखुनु मीपेन ग्वारमुङन् सोरहिन् । जग्गे यङ ठाँइत लंका हतै आले पुखुर ज्वालेन हतिइथी यङ ठाँइत लालछयर समुन्द्र हतै । ओय बाखनय बारेकु संस्कृतविदपे अनुसन्धान लान् निश्कर्ष तथ्य पित यइ बाँकीतु दमु ।
उ पुखुरय पुर्वखेन्न राजकुलेश्वर ब्वङकुठी दकेइय लागिन् बातिचा ठाँई काय लागिन् पुर्वि खेन्न खुल्ला मद । आउ स्थानिय निकायय् सक्रियतान् रेलिङ् तयन सुरक्षित दके तरै । उ पुखुरय मर्मत संभार हो संरक्षणय लागिन् ङागुरतउ रण बहादुर शाहलान् लाल मोहर ल्याङन विय् थिगुर (नेपाली भोरकु छाप ल्याङ भोर नक्छेँ मीन् हाबिय पञ्चायत प्रधानपञ्च भाजु देवेन्द्र नारायण प्रधान) त दसी हस्तान्तरण यङन तरै ।
पाखलतीय पुखुरः
उ पुखुर द्वाल्खा शहरत हो ड्वाकु उपयोगी ठाँइकु दके तरै । पूर्वकु जोगिन देउ हो चौर पश्चिम खेन्न सुन्ट्वापर उत्तर वती लोखुय मुहान दक्षिण खेन्न मुल लो हो सार्वजनिक जग्गा । ओत सिंचाई हो दर्खापेन दोखुनु दके व्यवस्थित दकेतरै । पश्चिमलान् पूर्वखेन्न दर्खा दके सिंहवन, तारीगाउँ, गणेश ट्वाल, राइती, पुखुर्चा, कामीबली, ड्वाकु लुङ्गा जुयन छोवती घुम्ती जोर, काचती जुयन ओतिचा आम दर्खालान पितयउ बारीलान् शहर क्षेत्रकु विनाश जुइ मफौ ।
उ पाखलतीय पुखुरय मर्मत संभार यरित जनसमुह ग्वारमुइत हावि हावि पञ्चायकालकु प्रधानपञ्च जनप्रतिनिधिलान् बाजाक ठ्याक्के सर्वसाधारणत सिकेईय लागिन् चोके जनसमुदाय थे हाजिरी ल्याखाः तयन सिंचाईय लागिन् दर्खा हो पुखुरय लोखु उपयोग यरिउरी पालो पालो जुजु । हाजिर ल्याखाः थे थौ बुँ स्वाँहाराकु लोखु ल्यारीत यरिउरी व्यवस्था चलै जुयन ययन चोङ्गुजु । गुल्पन्नसि (वि.सं.२०४२) मटरय लो बनई जुर आमताक्कु लोखु यउ दर्खापेन दोखुनु नास जुर । मर्मत यरि मर्फजु मुहानय लोखु तोइरी लोखुकु परिणत जुर । थाबि थाबि ठाँइकु बस्तीपेन ख्वातयन ओन । पुखुरकु थिखाउ लोखु कम जुयन ओन । आन्थिनु विकासय न्हुलु न्हुलु प्रविधि, आकासय वा ग्वारमुईरी, समय परिस्थितय माग थे सुस्पा पुतली खोय लोखु हाइत थिगुरी बार टुल्के ल्यारी धोङ । धार्मिक, सामाजिक पुखुरत फोहर ङरिउरी खाल्डोकु परिणत मोजुकेइत थिगुरी आर्कषक आय मुलक गुनुङ व्यक्ति वा संस्थान संरचना निर्माण यत्ङ आर्थिक लाभय नापनापङ महान् पूर्खापुर्खौली संरचनात आन्थितु संरक्षण यङन तइरी छिजी दोखुसेय दायित्व खेङ ।
तर लिवि गुल्प स्थानिय निकाय बनई जुर आकुलान्ली थाप्न व कोब्नय पुखुर वा बनई जुयन चोन्सङ खोनु तई ठाकयन चोन । बर्खाकु वा अकासलान् यउ वा व ब्वारलान् पित यउ लोखु् ग्वारमुङ लागिन लोखुय लागिन् धन्दा मद तर हिउँदकु री लोखुक तईउरी समस्या दमु वय लागिन् हाति यर्स लोखु तई फयउ आले कृषि बालीपेन ल्यारीय लागिन् लोखु ब्वठई फयउ हङन स्थानिय निकायन् ध्यान विई मल्गु खोईदमु । सुभाय् ।
