थिखन शैलुङ मेवुखेन्न गौरीशंकर, आम निसम्हय् दातिलान् नागबेली फन्का ल्याङन सलल् बगई जुयन चोङ्गु तामाकोशी । उ दोखुनु थिपुलन् सोई दउ चम्पुजाय थौतु महत्व दमु । आमु चम्पुजाय् डाँडाकु टुक्रक्क चोङ्गु देकक्वार (त्रिपुरासुन्दरी) । देकक्वार (त्रिपुरासुन्दरी) त् बात्चा थातलान् सोयन चोङ्गु सोगुर रुपय प्रतिक भीमसेन । पाखा थिखाके गान् पुङन दक्षिणखेन्न सोयन निवार पायन खोगउ छलेङ चोङ्गु द्वाल्खा ।
द्वाल्खा, थिगुर थौतु मल्लकालिन् ऐतिहासिक, प्राचिन महत्व वुयन चोङ्गु हाविय शहर आउय नगर खेङ । द्वाल्खा, धार्मिक महत्वय शहर खेङ । द्वाल्खा, विशाल पर्यटकीय सम्भावना बुयन चोङ्गु शहर । द्वाल्खा, ईतिहासय् थिगुर अनुपम प्राप्तीय शहर । द्वाल्खा, थौतु भिन्न नेपाल भाषा, वय थौतु पहिचान । उकु हाती दमु पर्याप्त दमु तर हाति यरीउरी ? कस्तुरीन् थौतु विनाय् बास्ना मसिय थिनागु । हो आले थौन लुङमोन्के उजाड–उडाज, निरश–निरश खोई दर्सङ थौन आशन् गुल्प पूर्वाञ्चललान् पश्चिमाञ्चलकु टुप्री टोरई, आले द्वाल्खा थिपुल लितङ टाहागउ सास कायन लुँखा टिरई हो लितखुनु ताजा आशय लागिन् घुप्लुक्क निरकारई ।
न्हियन्हितु जुयन चोन द्वाल्खाय् लागिन् उ । ईथितु चुला ठुलेन न्हि ङियन डिङन डोङन चोङन चोन द्वाल्खा । सदियौं उ नियति स्विकारेङ यउ द्वाल्खा पहिला च्वाहा …..यत्ङन्नसी कठीन् चुर्ङटुल्ले टुक्रुक्क गौरीशंकरय् मु¥याकु चोङन चोन । गिवीङ चलई जुईत नामतु माकाउ । गुली थौउ मि यर, गुली पिपानाय जुर तर आम्त पायन मोचो । गुली पदचापपिसिन् धुलो उडायत्चु, गुली झरी बर्षान् हिलो पारेत्चु ऊ अविचल दमु ।
उतु कारणन् मन परई जुर द्वाल्खा, उतु कारणन् मन परईजुर उकुय कणपेन । म्यासमुचा माईती ओङथे फुर्र–फुर्र वोई मन लगई जुर । पुल्च पुल्च हो पटी पटीकु बुद्रुक बुद्रुक तिममुरी मन लगईजुर । लगई जुर, आन्थी तिम्मुङन लिर्ङान द्वाल्खान् वास्या वास्या यरीटुल्ले थयत आकुतु घुप्लुक्क निरकाई थद । आमु व्यलाङ टुल्लेङ द्वाल्खान ययन चोङ्गु को पितकाईत मस्तीकु लोखुपट्टी तयउ, को कोत यररा मायानीरा हङन दुलान ईथी मस्ती छामेरेउ । जिन्री मनमन् हङन् चोई, खुच्चिङ १ थापलत्मुन स्वाद । गुलीन् हाती त्यारी हङन सरब्वाकुथे ब्वाङन चोउन् । आखिर हाती नापलत्मुन ? आमु अपमान, घृणा हो घात मखेरा ? थौत मुङन मरिमेटई जुर्ङङ प्रतिउत्तरकु फत्तुर हो लोप्पाबाहेक हाती नापलत्मुन ? नापलतमुन मजा जिन्दगीय् ? गुनेलागिन् तुहई जुरमुर्नुन, आमुन छन तुहईमोजु स्वाभिमानत् छताछुल्ल हाटबजारकु मियन छेँ न घाटकु त्वारतर्जु । गुलीन् हाती हाती नापलरी हकुन । नापलतमुन ? सिरमुन ।
हाती ?
“छिन् यरगितुनी हङन छुसा खबर । आलेतुवा पाखलतीलान्नुङ हाखेन बढई जुयन कोट्मा चुयन चरिकोटटुल्ले ययन सातदोवाटोकु छन्त पियन चोनगी । द्वाल्खान् उत्तर विर्जु ।
“ओहो १ आन्थी जुर्स वा जि उईतु मल । हतार हतार स्विकृत विर्गी, जिर दाई जि तयार जुयन चोनगी द्वाल्खा उईत ।
थय् नाम ग्वासाग्वउपिस्त टिपेकेई धोन्के तरगी ।
“ओहो १ गिनागु अचम्म १ गिनागु विश्वास १ जि सोयन हाखेनतु हाखेन सरई जुयन जन बारेकु निर्णय यरीत केवल द्वाल्खान् फरई । संयोगवश अमरदाईङ द्वाल्खामीतु लकु जुयन चोन । आमजुयलागिन् जिन् सोयन हाखेन जन बारेकु निर्णय यरी फरई । जन निर्णय आमे सोयन लिखन लत ।
पहिल्यारीतु मफय ईनागु अनौठो सम्वन्ध दमु द्वाल्खानाप । आले गिथी यङन फई द्वाल्खा यात्राय् लागिन् गोङत् ? उली जुकुन जुर्स लौ लौ हरी जिउजु, उकुतु लत्के मलत्के ब्वाङन चोई मल हातीय द्वाल्खा उईरी ? उकु थौ जहाज डुबई लगई जुई धोन्जु । हातीय द्वाल्खा उईरी फुर्सद दयउ ? लावालस्कर यमराज यर्सवा गर्छि नोनी हरी मल्गु व्याला दमु ।
मेवु व्याला थिनागु उ पतकुङ ईनागुतु बहाना दकेय जुर्स पक्कै द्वाल्खान् खुँ चुला ल्वापठोङन कालिञ्चोकथे ल्वापडोङन गर्जइजु । ईनागु जुयनतु छि याकर याकर जुयन ओङन चोनन् ।
परई जुयन हाति जुर ले ? जन्मई जुय यार्कचा खेङ । सिरिउरी यार्कचातु । न गुने नाप यय खेङ न गुने नाप उईरी खेङ । म्वातटुल्ले ग्वाहार यरी हकुन वा माखाय् पित्त थिनागु चित्त केङन हाती हाती नापलरी हङन हाती नापलतई आमु हङन लिङारहिन् हर्स लेङ्गु हाति जुयउ ले ? ईथी जिन ओठे जवाफ लिपुल्केय जुर्स पक्काङ द्वाल्खा टुक्ररईजुउजु हाती हिकमतहारा खँ लारन विरे ? छि थिमा जुकुन रा संसारकु लडईजु ?
लडई जुयरा लडई जुकेयरा ? जि द्वाल्खाय् नशा जोईत हात चुई जुईले ?
यउताङ हत । डोङन लिङाई फरईरीतु संसार खेङ । तुलकेर्ङ मोतुलेन बचई जुयन लिङाउ । थौतु सोगुर चित्त नईन सिरमुन ?
सिरगी ।
हान्थी जुर्स डो लिङाउ ।
गिवी ? सिर्ङ सिर्ङ बुझ पचाएँ ।
बढ्ता जुरन् ?
अमरदाईन् गोङकु जुयन चोङ्गु द्वाल्खाय् यात्रा । द्वाल्खा आले गिवी उई नापलन्ङ अवर्णनीय उमङ्गन् पाराक पसकु बोउजु । आम उ कारण जुकुन मखेययन् जन पुख्यौली थलो खेङ, गीवी जन मा हो बान् पहिला पटक मिखान् खोङ खेङ । उ कारणनुङ खेङ आकुय प्रकृतिकु गुनुङ यात्रीत् वास (मोहनी) ल्यारी फईरी असीम शक्ति दमु ।